Auteur: cmcg

Daan Bleichrodt van IVN natuureducatie wil de komende jaren zoveel mogelijk Tiny Forests planten in stedelijke gebieden. In Hoek vond hij een partner voor de lange termijn.

Een Tiny Forest is een dichtbegroeid, inheems bos ter grootte van een tennisbaan, waar buurtbewoners en schoolkinderen de Nederlandse natuur kunnen ontdekken. Zo’n 600 bomen, struiken en heesters die snel groeien en zo een wezenlijke bijdrage leveren aan de biodiversiteit: meer flora, insecten, vogels en amfibieën.

Geestelijk vader van het minibosje is Shubendu Sharma, die al meer dan 100 bossen aanlegde in India, Pakistan en de Verenigde Staten. Bleichrodt zorgde in 2015 voor de Nederlandse primeur. Hij benaderde Sharma, zocht naar een geschikte plek en organiseerde een symposium. Alwaar hij André Hoek tegen het lijf liep. Afgesproken werd dat Hoek de realisatie zou doen van het eerste Tiny Forest in Zaandam. Dat was het begin van een intensieve samenwerking, die tot de dag van vandaag duurt.

Prototype

Het bos in Zaandam bleek een goede eerste stap. ‘Dat bos telde voor ons als een goed werkend prototype. Vervolgens hebben we al onze kennis vastgelegd in handboeken. Tot nu toe leveren we iedere anderhalf jaar een nieuwe versie op, afgelopen januari alweer de derde. Samen met Hoek hebben we vervolgens cursussen voor hoveniers ontwikkeld zodat anderen er ook mee aan de slag kunnen. Inmiddels hebben we 32 cursisten (hoveniers) mogen verwelkomen. Dat vind ik mooi van Hoek: het gaat om het maatschappelijk belang, dat weegt zwaarder dan dat je kennis deelt met concurrenten.’

Hij vertelt: ‘André was degene die het project vanaf het begin omarmde. Dat nieuwsgierige dna zit er wel in bij Hoek. Opmerkelijk, want de hovenierswereld is overwegend behoudend. Maar IVN deelt de kernwaarden van Hoek, we willen natuur en mensen verbinden, en duurzaam innoveren. Je zoekt elkaar ook niet op, je komt elkaar tegen en en merk je dat je dezelfde waarden deelt.’

Beestjes tellen

Van het ministerie van Economische Zaken kreeg Daan financiering voor wetenschappelijk onderzoek naar de impact van Tiny Forests. ‘Het eerste rapport laat zien dat onze aanpak werkt, een Tiny Forest draagt echt bij aan de biodiversiteit. Ecoloog Fabrice Ottburg deed zelf onderzoek en leidde vrijwilligers op om ook mee te helpen. We hebben een jaar lang met vrijwilligers rondes gemaakt in het bos en letterlijk beestjes geteld. In de bomen, op de grond, in de lucht. We kwamen tot 180, 190 soorten. Nachtvlinders, vogels, kikkers, salamanders…

Het belangrijkste doel van IVN is verbinden mens en natuur door natuur dichtbij te maken. Bewustzijn over insecten en hun habitat staat voorop. En het tegengaan van insectensterfte. Daan: ‘76 procent is al verdwenen. Het is een tikkende tijdbom onder onze manier van bestaan. Maar ik geloof wel dat insecten veerkracht hebben. Als je het maar aandacht geeft. Dit is een biodiversiteitsproject in hart en nieren, want elke boomsoort en plant trekt weer andere dieren aan.’

Minder pesten

‘Ik ben er heilig van overtuigd dat verharding van de buitenruimte leidt tot verharding in de maatschappij. Verharding polariseert, dus haal het eruit! Een groener schoolplein leidt ook tot minder pesten. Men heeft in Groot-Brittannië wel eens onderzoek gedaan naar stress, in een heel lange straat in Groot-Brittannië, waar alle lagen van de bevolking wonen, van rijk naar arm. Stress is namelijk een goede voorspeller van gezondheid.

‘Wat bleek: mensen die waren opgegroeid met een boom voor hun raam, konden beter omgaan met sociale stress. Als je een muur voor je raam had, scoorde je slechter. Mensen in een groene leefomgeving scoren ook beter op gezondheid. Groen ontspant, filtert lucht, versterkt je aandacht en werkt verkwikkend. In stedelijk gebied word je blootgesteld aan ontzettend veel visuele prikkels. Dat werkt stressvol voor het lichaam. In de natuur worden die delen van de hersenen geactiveerd die zorgen voor waardebeleving, zelfreflectie en flexibiliteit. Groen zorgt voor herstel van de aandacht.’

Tiny Forests hebben ook een sociaal aspect, volgens Daan: ‘We willen mensen in de stad kennis laten maken met het bos. Het ontspant, en je trekt er eerder zelf op uit. Bovendien is het een ontmoetingsplek. Daarnaast leiden de bosjes tot meer opslag van CO2 en tot verkoeling, doordat bomen vocht vasthouden. Dat wil ik ook meten, dus heb ik de Universiteit van Wageningen gevraagd dit ook te onderzoeken.’

Wat zit er dit jaar nog meer in het vat?

We hebben afgelopen jaar 23 Tiny Forests aangelegd en aankomend plantseizoen leggen we er nog 50 á 60 aan. HOEK gaat een groot deel aanleggen. Deze bossen leggen we samen met onze partner-gemeenten aan. In 2018 wierven we de eerste 12 gemeenten, die allemaal 4 bosjes aanleggen voor 2020. Medio mei maken we de volgende 12 gemeenten bekend, die leggen de komende twee jaar allemaal 3 bosjes aan.

En: om Tiny Forests nog laagdrempeliger te maken, hebben we het plan van aanpak vertaald naar 7 animatiefilmpjes. Met tips en al. Op deze manier kan iedereen zelf een online cursus Tiny Forest volgen om een Tiny Forest aan te leggen bij hun in de buurt. Vanaf begin juni willen we mensen ook de mogelijkheid geven om een Tiny Forest aan te leggen in hun eigen tuin, een zogenaamde Tuiny Forest. Ik heb het zelf al uitgeprobeerd in mijn eigen tuin: een inheems minibos van zes vierkante meter. Je koopt een pakket via webshop www.sprinklr.co, compleet met handboekje. Vanaf juni gaan we hiermee beginnen. Op het Centraal Station in Amsterdam hebben we begin april een pop-up Tiny Forest geplaatst, en dit bosje konden mensen winnen. Dit leverde maar liefst 83 reacties op. Binnenkort planten we samen met Hoek dit pop-up bos bij een mevrouw in de voortuin. Een voortuin is mooi, want dan zien meer mensen het resultaat. En dat wil je hebben natuurlijk.’

Hoek en Griffioen zijn al tientallen jaren partners. De samenwerking gaat verder dan de traditionele relatie tussen leverancier en hovenier. “Hoek maakt waar wat wij beloven”, zegt Bert Griffioen. “Ik hoop dat dat nog jaren zo doorgaat.”

Griffioen is in de groenbranche een bekende naam als het om vaste planten gaat. Jaarlijks kweekt Griffioen in Wassenaar en Boskoop miljoenen vaste planten voor de verkoop via tuincentra en voor toepassing in de openbare ruimte. Voor die laatste markt ontwikkelde Bert Griffioen vijftien jaar geleden een speciaal concept: GreentoColour©. Dit concept is gebaseerd op de toepassing van meerdere soorten zorgvuldig geselecteerde vaste planten die zorgen voor een diverse en rijke bloei vanaf het vroege voorjaar tot het late najaar. De planten zijn aantrekkelijk voor bijen, vlinders en andere insecten.

Onderhoudsarm

Bert Griffioen bedacht het concept vanuit de kosten van beheer. Het is namelijk een heel onderhoudsarm concept: direct na aanplant is het een kwestie van schoonhouden zodat onkruid geen kans krijgt. De plantvakken groeien snel dicht waardoor minder onkruidbestrijding nodig is. En dankzij de dichte beplanting is er ook minder kans op vernieling en betreden van perken. Door jaarlijks in maart extreem kort te maaien en het maaisel te laten liggen, blijven voedingsstoffen beschikbaar en heeft de beplanting een lange levensduur.

Realisatie

GreentoColour© is uitgegroeid tot een succesvol concept. Ruim 2300 projecten zijn gerealiseerd, goed voor vele hectares aantrekkelijke beplanting met jaarrond een hoogwaardige uitstraling. Voor het slagen ervan zijn echter niet alleen de planten van belang. “Het is een compleet concept”, aldus Bert. “Het gaat om de juiste plant op de juiste plaats, goede grondvoorbereiding, gebruik van planten van zware kwaliteit en een onderhoudsplan met als belangrijk onderdeel het kort afmaaien, mulchen en bemesten in maart. Voor het grondwerk, de aanleg en het onderhoud werken we samen met geselecteerde partners, zoals Hoek.”

“Als je zakendoet met Hoek, weet je dat het goed komt.”

Garantie

De samenwerking werkt naar twee kanten: de ene keer heeft Hoek een opdracht bij een gemeente die het concept toe wil passen. Een andere keer heeft Griffioen een beplantingsplan gemaakt voor een opdrachtgever en wordt Hoek gevraagd voor de realisatie. “We zijn dus over en weer elkaars klant. Hoe verschillend onze bedrijven ook zijn, we hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid naar de eindopdrachtgever – veelal een gemeente – toe. Die verantwoordelijkheid pakt Hoek uitstekend op. Hoek maakt waar wat wij beloven. Dat is belangrijk, want we bieden de garantie dat de opdrachtgever na het eerste groeiseizoen een bepaald beeld van de beplanting mag verwachten.”

Vakwerk

Bert typeert het partnerschap als transparant en eerlijk. “Voor een goede samenwerking heb je twee partijen nodig die bereid zijn om ‘in te leveren’. Dan kom je ver. Het is vooral plezierig werken met Hoek. Van directie tot vaklieden willen ze vakwerk leveren. Als je met Hoek zaken doet, weet je dat het goed komt. Natuurlijk, overal gaat wel eens iets mis, maar bij Hoek kruipen ze dan niet weg. Ze durven zich kwetsbaar op te stellen, dat zie je niet vaak.”

Onderhoud

Het is belangrijk dat de hoveniers die met het GreentoColour® werken, alle onderdelen van het concept begrijpen en het onderhoud op de juiste manier uitvoeren. De medewerkers van Hoek volgen daarvoor speciale trainingen. “De aanpak wijkt af van wat de hovenier gewend is te doen. Het is minder arbeidsintensief, aan het begin van het groeiseizoen vraagt de beplanting meer aandacht. In andere maanden zoals september en oktober, minder.”

Voorbeelden

Er zijn voorbeelden te over van succesvolle projecten die Griffioen en Hoek samen realiseerden. “In Leiden hebben we het Zwarte Pad gedaan. Wij maakten een ontwerp en leverden de planten, Hoek vulde het verder in. Dat kun je als hoveniersbedrijf alleen maar doen als je de achterliggende gedachte begrijpt. Hoek doet dat en daar zijn wij erg blij mee. Wat ons betreft gaan we nog jaren zo door en wordt de samenwerking nog intensiever. Samen helpen we gemeenten om hun openbare ruimte te transformeren naar een fleurige en kleurige buitenruimte, goed voor mensen en dieren.”

In de Zoetermeerse wijken Buytenwegh De Leyens en Meerzicht – samen goed voor zo’n 35.000 inwoners – doet Hoek voor het vijfde jaar het integrale onderhoud. Een veelomvattende opdracht, die in nauwe onderlinge samenwerking wordt uitgevoerd. Duurzaam en sociaal zijn belangrijke kenmerken van die samenwerking. Manager Stadsbeheer Arie Cees de Jong en beheermanager (contractmanager) Reinier Gillissen van de gemeente Zoetermeer vertellen erover.

Tijdens een wandeling door de wijk laten Arie Cees en Reinier zien wat Hoek allemaal doet. Integraal onderhoud van gevel tot gevel, heet het officieel. Denk aan het verwijderen van onkruid, het maaien van gazons en bermen en het snoeien van struiken en bomen. Maar ook aan het vegen van wegen en parkeerplaatsen, het verwijderen van zwerfvuil, het legen van kolken en bestratingswerk.

Aanspreekpunt

“Hoek is ook het aanspreekpunt voor bewoners als ze opmerkingen, vragen en ideeën hebben”, vertelt Reinier. “Ze reageren op meldingen over overhangende takken, losse stoeptegels, onkruid dat te hoog staat, enzovoorts. Dat zijn zo’n 100 tot 150 meldingen per maand.”

Adoptiegroen

We lopen langs een stukje adoptiegroen. “Daar hebben we er inmiddels zo’n 400 van in Zoetermeer”, legt Arie Cees ui t. “Bewoners adopteren een stukje openbaar groen van ons en nemen het onderhoud over. Ze mogen dat stukje groen opnieuw inplanten. Hoek helpt bij de aanplant en waakt ervoor dat er beplanting in komt die hier past. Liefst bloeiende planten, dat is goed voor de bijen.”

Participatiekar

Voor het ondersteunen van bewoners in de wijk zet Hoek de ‘participatiekar’ in. “Daar kunnen ze gereedschap, advies van de vakman én koffie krijgen”, vertelt Arie Cees. “Uitvoerder Marcel van der Ende van Hoek is er vaak bij aanwezig, ook op zaterdag. We hopen zo de betrokkenheid van omwonenden bij de openbare ruimte te vergroten, zodat er minder vervuiling en criminaliteit is. Jaarlijks zijn er zo’n 1400 bewoners betrokken. Die participatiekar is populair en wordt ook in andere wijken gebruikt.”

Sociaal bedrijf

Hoek is voor de gemeente Zoetermeer geen onbekende partner. Al eerder verzorgde het bedrijf aanleg en onderhoud van groen in andere wijken. “Het is een onderneming die actief werk maakt van duurzaamheid” aldus Arie Cees. “Daarnaast is het een sociaal bedrijf. Ook mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en langdurig werklozen doen mee. Jaarlijks leiden ze in de winterperiode een groep op die dan in het voorjaar mee gaat draaien in het wijkonderhoud. Een aantal van hen stroomt door naar een reguliere baan. Dat werkt goed, er is weinig uitval.”

Keurmerk

Social return is een eis in de aanbestedingen die de gemeente uitschrijft. Voor Hoek blijkt dat geen ingewikkelde opgave, zo ervaren beide heren. In maart dit jaar ontving het bedrijf van de gemeente Zoetermeer het SEBO-keurmerk, een keurmerk voor bedrijven die zich onderscheiden in Sociaal Economisch Betrokken Ondernemen. “Er zijn niet veel bedrijven van buiten Zoetermeer die dat ontvangen, dat is best uniek. De kroon op het werk van de afgelopen jaren”

Co-creatie

Dagelijks heeft Hoek meerdere teams aan het werk in de wijk. De werkzaamheden worden uitgevoerd op basis van een prestatiecontract. Dat houdt in dat van de aannemer wordt verwacht dat hij samen met de gemeente en omwonenden kijkt naar verbeteringen voor de leefomgeving en bewonersinitiatieven ondersteunt. “Het is echt co-creatie”, vindt Reinier. “We trekken samen op, leren gaandeweg, investeren beiden in verbeteringen. Maandelijks hebben we overleg met directeur André Hoek, de projectleider en de uitvoerder van Hoek en de wijkbeheerders. Een keer in de twee weken is er een uitvoeringsoverleg over de praktische zaken. Er zijn regelmatig interne bijeenkomsten waarbij de voormannen van Hoek aanwezig zijn. Ook onze wijkbeheerder is wel eens te gast geweest om te bespreken wat wij belangrijk vinden en wat beter kan. Want er gaat natuurlijk ook weleens iets mis wat voorkomen kan worden.”

Betrokkenheid

“Hoek heeft de zaken goed op orde”, vult Arie Cees aan. “Ze komen afspraken na, dat schept vertrouwen. Je ziet de betrokkenheid bij de medewerkers, die zijn er ook na werktijd als het nodig is.” Volgend jaar maart wordt het onderhoud opnieuw aanbesteed. “Hoek kan daar uiteraard aan meedoen. Ze weten wat wij willen, kennen het gebied en komen vaak met goede ideeën!”