De Meelfabriek Leiden

Hoe creëren we een prettige en groene leefomgeving die antwoord geeft op klimaatproblemen als hittestress, wateroverlast en gezondheid? Hoe houden we het regenwater vast om bomen en planten water te geven? Hoe zorgen we voor rust in het groen in combinatie met een kleurrijke ontmoetingsplek voor bewoners?

De aanleg van de daktuin op project De Meelfabriek is begin juni 2022 gestart. Het ontwerp is van LOLA Landscape Architects en HOEK verzorgt de aanleg. Voor de landschapsinrichting van de tuin werkt LOLA nauw samen met tuinontwerper Piet Oudolf. In oktober en november 2022 gaan de planten en bomen de grond in.

sfeerimpressie De Meelfabriek

De Meelfabriek van bovenaf

De Meelfabriek

De Meelfabriek is een monumentaal industrieel complex in de stad Leiden, dat momenteel wordt herontwikkeld tot een gemengd gebied. Het perceel bestaat uit meerdere monumentale panden, waarvan de eerste delen dateren uit het einde van de 19e eeuw , een nieuwbouw woontoren en twee studentengebouwen. Het terrein van De Meelfabriek is onderdeel van het Singelpark, een park van 6,5 kilometer. De eerste fase van de uitvoering wordt in het najaar van 2022 afgerond.

Waterberging

SDG-icon-NL-RGB-13

Steeds vaker hebben we te maken van periodes van extreme droogte maar ook met enorme hoosbuien. Het riool kan het regenwater bij piekbuien vaak niet aan. Voor de tuin van De Meelfabriek, die gelegen is op het dak van de parkeergarage, is gezocht naar een oplossing om het regenwater goed te kunnen bergen.  Zo blijft het ‘overschot’ aan water beschikbaar tijdens droogte om af te geven aan de planten en bomen. Op dit project maken we gebruik van infiltratiekratten met een zogenaamd ‘capillair irrigatie systeem’. Het opgeslagen water komt terug bij de beplanting en bomen, zonder gebruik te maken van elektrische pompen. Een relatief eenvoudige techniek die zich op vele projecten al bewezen heeft en in lijn met SDG 13 Klimaatactie.

infiltratiekratten Meelfabriek

Beplantingsplan Piet Oudolf

Dit najaar volgt de kenmerkende beplanting van tuinarchitect Piet Oudolf. Piet Oudolf is een bekende en internationaal geroemde Nederlandse tuinarchitect. In zijn ontwerpen spelen naast bloemen, ook zaden, dode bladeren en plantresten een actieve rol in de schoonheidsbeleving. HOEK verzorgt de aanplant van de juiste soorten op de juiste plaats. De boomgaten zijn al voorbereid, de bomen zelf planten wij in november wanneer deze in rust zijn.

November 2022 Aanplant november en Juni 2023 voorjaarsbeeld 

aanplant MeelfabriekDe Meelfabriek juni 2023

De Meelfabriek is een bijzonder en klimaatadaptief project, waar de bewoners het ‘Beter leven met groen’ zelf kunnen gaan ervaren.

Juni 2024: in volle bloei!

 

 

 

 

 

 

Advies over de aanleg van een daktuin?

Circulair West lanceert blauwdruk voor duurzame woonwijk

De koplopers van stichting Circulair West constateerden dat bij gebiedsontwikkelingen nog steeds grote kansen gemist worden om tot duurzamere woonwijken te komen. Dat moest anders! Ze besloten hun kennis en kunde samen te brengen in een blauwdruk voor de duurzame woonwijk. Mede om de komende jaren geen verduurzamingskansen meer te missen.

De blauwdruk, die via zeven inspiratiekaarten vorm en inhoud krijgt, faciliteert dat partijen voorafgaand aan de start van een gebiedsontwikkeling met elkaar in gesprek komen over de bijbehorende thema’s. De thema’s die aan bod komen zijn: afval en grondstoffen, circulair bouwen en materialisering, energie, gezondheid, groen, mobiliteit en water. Duurzaamheidsambities worden daardoor goed en weloverwogen vastgesteld in samenhang met de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties. De blauwdruk duurzame woonwijk is vrij bruikbaar en te downloaden via: circulairwest.nl.

Duurzame ontwikkelingsdoelen
De eerste blauwdruk duurzame woonwijk, natuurlijk op FSC-papier, werd afgelopen woensdag symbolisch overhandigd aan Sandra Pellegrom, Nationaal Coördinator Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Rijksoverheid.

De blauwdruk is een aansprekend voorbeeld om de grote maatschappelijke thema’s lokaal zichtbaar en toepasbaar te kunnen maken in de woonwijken van morgen waar mensen in de toekomst met elkaar samenleven”.

“De 17 duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s) zijn relevant voor alle landen, ook voor Nederland; ze geven een goed kompas voor een toekomstbestendige economie en veerkrachtige samenleving. Op lokaal niveau komen heel veel uitdagingen samen. Met de SDG’s kun je ook op het niveau van de stad en van de wijk verschillende uitdagingen in samenhang aanvliegen.”

De stichting Circulair West draagt de Duurzame Ontwikkelingsdoelen actief uit. AW Groep, De Beelen Groep, HOEK, IDDS, KVDK Architecten, Meerlanden, Ouwehand Bouwen & Ontwikkelen, Timpaan, Van der Hulst Bouwbedrijf en Van Rhijn Bouw, die deze blauwdruk vorm en inhoud hebben gegeven, hebben zich dan ook aangemeld als ambassadeur van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen en rapporteren jaarlijks over hun voortgang aan de Verenigde Naties.

Kansen pakken
De blauwdruk is met name interessant voor gemeenten, ontwikkelaars, architecten en bouwers. Leon van Ast, aanjager en kwartiermaker van Circulair West:

“Met de lancering van de blauwdruk duurzame woonwijk zetten we in op toekomstige gebiedsontwikkelingen die op alle mogelijke thema’s een positieve bijdrage leveren aan on

ze collectieve verduurzamingsopgave. De blauwdruk biedt concrete handvatten om kansen te pakken waarbij co-creatie wordt gestimuleerd en het gesprek verdiept aan de hand van prikkelende startvragen.”

De blauwdruk sluit bovendien goed aan bij de visie die de Vereniging van Nederlandse Gemeenten op 31 maart jongstleden publiceerde over de inrichting van de leefomgeving en haar grote invloed op onze gezondheid: ‘Samenwerken aan de gezonde leefomgeving’.

Leon van Ast: “De inrichting van de leefomgeving heeft grote invloed op onze gezondheid. De VNG vraagt gemeenten daarom terecht de nadruk te leggen op het belang van een gezonde leefomgeving bij gebiedsontwikkelingen. Gelet op de enorme woningbouwopgave die voor ons ligt kan onze blauwdruk duurzame woonwijk daar een zeer positieve bijdrage aan leveren. Onze blauwdruk helpt gemeenten de leefomgeving van woonwijken voor inwoners gezonder te maken.”

Nadenken over de verschillende fases van een woonwijk

Betrokken partijen kunnen aan de hand van de blauwdruk een integraal samenhangende duurzame woonwijk vormgeven waarbij niet naar één enkel omgevingsaspect wordt gekeken, maar alle aspecten in samenhang, integraal tegen elkaar worden afgewogen. Een wijk die op alle thema’s deelnemers de kansen laat zien en pakken waar zij zich voordoen. Maar ook over de impact van die keuzes zodra de wijk is gerealiseerd. Inclusief hoe betrokken partijen (delen van) de woonwijk in de toekomst duurzaam kunnen amoveren en demonteren.

Over Circulair West

Circulair West maakt zich sterk voor een economie die efficiënt omgaat met haar materiaalstromen, concurrerend is en duurzaam produceert binnen de natuurlijke grenzen van de aarde. Vanuit samenwerking (her)ontwerpen betrokken ondernemers hun businessmodellen en ontstaan nieuwe circulaire producten en diensten. Op deze wijze blijven bedrijven niet alleen toekomstbestendig, maar ontstaat ook een economie die efficiënt omgaat met haar grondstoffen, concurrerend is en duurzaam produceert binnen de natuurlijke grenzen van de aarde. Hoewel we net begonnen zijn vertegenwoordigen de activiteiten van de bij ons aangesloten bedrijven nu al een omzet van ruim €750 miljoen euro en meer dan 2.500 werknemers, waarvan zo’n 10% sociale arbeidsparticipatieplaatsen betreft.

Meer weten over samenwerken met Circulair West of over de blauwdruk?

Neem vrijblijvend contact op met André Hoek,

Kennis- en Innovatiecentrum

Plaats een inheemse heg

Lekker in het zonnetje uit de wind in je achtertuin

SDG-15

Stel je voor dat jouw keuze voor een inheemse haag in plaats van een schutting bijdraagt aan behoud van long- en biodiversiteitsfunctie van de Amazone, grote wouden in de Baltische staten of Rusland.  Dat je lokaal waterberging kunt regelen door de afvoer van een regenpijp onder haag te laten uitkomen en biodiversiteit (SDG 15) kunt herstellen en bevorderen.

Inrichtingsvraagstukken

Nederland staat voor grote inrichtingsvraagstukken. Belangrijk is dat we daar de elementen leefbaarheid met alle relevante aspecten in meenemen. Niet alleen voor jezelf maar voor alles wat er leeft. Denk aan luchtzuivering, welzijn, veiligheid, waterberging, duurzaamheid; allemaal onderwerpen die ons en onze omgeving raken.

Natuurlijke oplossingen

HOEK gaat daarom in de komende tijd infographics delen van natuurlijke oplossingen. Gewoon even alle feiten op een rij. Zo sluit je bijvoorbeeld beslagen ten ijs aan bij overleggen of het nu over natuur inclusieve inrichting van een nieuwbouwwijk, wateropvang richting een tunnel, vergroening van oude stadswijken of gewoon een kennismaking met de nieuwe buren betreft. Uiteraard helpen de specialisten van HOEK je graag verder. Bekijk de pdf:  Infographic Inheemse hagen jan 2022

Laten we 2022 het jaar maken waar wij samen het verschil gaan maken. De winter is rustperiode van planten en het moment waarin je het verschil kan maken. Met inheems plantgoed. De keuze is reuze er zijn over de 30 soorten om uit te kiezen. Hoe mooi zou het zijn als men over 600 jaar kan zeggen, deze heg is ooit door (vul je naam maar in) geplaatst. Dat is nog eens een duurzame erfenis achterlaten voor de toekomstige generatie.

Inheemse haagsoorten

Kies bijvoorbeeld voor de inheemse versie van de volgende soorten:
Meidoorn, Sleedoorn, Hagedoorn, Wegedoorn, Taxus baccata, Gelderse roos, Egelantier
Veldesdoorn, Inheemse hulst, Kornoelje (inheems), Wilde appel, Wilde pruim, Wilde kers
Aalbes, Wilg, Haagbeuk, Wilde gagel, Lijsterbes, Inheemse vlier, Hazelaar, Mispel, Wilde roos, Wilde liguster

Tip: wanneer je om de 15 m een boom laat uitgroeien vergroot dat de biodiversiteitskansen. Dat betekent één soort uit bovenstaande opsomming laten uitgroeien boven de haag of bijvoorbeeld een inheemse eik, es of linde laten groeien.

Interessante links

Hedgerow planting: answers to 18 common questions
Hedgeucation Leaflet
Hedge guide

Wil je eens verder sparren?

Neem vrijblijvend contact op met Lonneke Klein,

Adviseur natuurontwikkeling

De droom voor ieder kind!

Een nieuwe speelplaats voor Kindcentrum De Droomgaard

In Noord-Holland, Avenhorn, is de realisatie van de locatie voor Kindcentrum De Droomgaard bijna afgerond. Dave, voorman aanleg bij HOEK, neemt je mee over de aangelegde speelplaats. “Op de laatste puntjes na is de speelplaats helemaal klaar. De scholen zijn weer open en de leerlingen maken volop gebruik van de nieuwe speelplaats”. Dat is te zien. Wat een blijheid! Dave voegt eraan toe: “ De leerlingen zijn nieuwsgierig en vragen erop los bij mijn collega’s en mijzelf”.

Van ontwerp tot realisatie

Het HOEK-team is vanaf het eerste moment betrokken geweest bij het project. “De besprekingen voor ontwerp en inrichting van de buitenruimte zijn begin 2020 gestart en in samenspraak met de school, gemeente Koggenland  en ontwerpbureau Buro B+ , zijn we tot dit ontwerp gekomen” zegt de projectleider bij HOEK hierover. Het hele terrein, inclusief het gebouw, is nieuw. Het terrein is gerealiseerd voor twee basisscholen, een kinderdagverblijf, een peuterspeelzaal en een buitenschoolse opvang.  Het is een groot project, de buitenruimte is in drie faseringen aangelegd. Dat vraagt afstemming met alle betrokken partijen om de kwaliteit te waarborgen.

Duurzame, uitdagende speelelementen

Ook de werkvoorbereider bij HOEK, heeft zich net als Dave beziggehouden met de speelplaats voor het Kindcentrum De Droomgaard.
“Bij de aanleg van de speelplaats is rekening gehouden met duurzame elementen, met aandacht voor natuurlijk spelen, wat te zien is in de diversiteit aan materialen die toegepast zijn in het blote voetenpad, toestellen van Robiniahout, en veel gras op het avontureneiland. De leerlingen kunnen zo op een gave en uitdagende manier buitenspelen. Tegelijkertijd hebben we educatieve elementen verwerkt op de speelplaats”. Denk bijvoorbeeld aan insecten- en wormenhotels, een waterspiraal in de sloot, een buitenlokaal, buiten sporten op het multicourt en irrigatie op zonne-energie. Ook zijn er moestuintjes aangelegd en kunststof grastegels gebruikt. Deze tegels zijn gemaakt van 100% gerecycled huishoudafval om een natuurlijke overgang te creëren van de grijze betontegels naar groen. Een deel van de SDG-15

speeltoestellen is geleverd en geplaatst door Speelmaatje in opdracht van HOEK. Een deel heeft Dave zelf uitgewerkt in de praktische opstellingen, waarbij de veiligheidseisen in acht worden genomen. “Soms loopt het net wat anders dan je vooraf in gedachten hebt. Dat komt altijd goed, want Dave is een vakman en oplossingsgericht!”.

De leerlingen kunnen nu volop genieten van het nieuwe terrein met een fantastische speelplaats! Dit sluit naadloos aan op SDG15: leven op het land en SDG4: kwaliteitsonderwijs.

Meer weten over dit speelplein?

Emissievrije servicelogistiek in Amsterdam

Gemeente Amsterdam wil 10.000 parkeerplaatsen in het centrum opheffen en in 2025 emissievrije zones in de stad instellen. HOEK wil zich inzetten voor een duurzamer, gezonder stedelijk gebied en is daarom gestart met het onderzoeken van de mogelijkheden ter vermindering van CO2 uitstoot. Het opheffen van parkeerplaatsen zorgt in de dagelijkse praktijk ook voor een uitdaging, het is voor HOEK werknemers die in die binnenstad werken nu vaak al lang zoeken naar een parkeerplek. Dit moet anders kunnen.

Samenwerking

In een zoektocht naar partijen die zich met deze uitdaging in Amsterdam bezig houden, kwam onze business developer in contact met de Amsterdam Economic Board. Daarnaast zijn er gesprekken met DOCKR, een serviceleverancier van ‘vrachtfietsen’, en het installatiebedrijf Feenstra, onderdeel van Vattenfall. Feenstra voert nu al testen uit in Amsterdam met twee bakfietsen in het particuliere cv-onderhoud. De Hogeschool van Amsterdam (HvA) is ook aangehaakt en samen met de genoemde partijen is een onderzoek opgestart naar hubs. Meerdere teams van studenten van de HvA voeren op dit moment voor de deelnemende bedrijven onderzoeken uit, zo ook voor HOEK.

Onderzoek HVA

Daan, student HVA: “Wij hebben 6 weken de tijd om voor HOEK een nieuwe duurzame, toekomstbestendige werkwijze te bedenken. We zijn gestart met een verdieping van de organisatie en probleemstelling, daarna hebben we uit een analyse van de gereden ritten de norm voor een nieuw voertuig bepaald. Momenteel werken we aan 3 scenario’s met verschillende vervoerstypen zoals een streetscooter, elektrische bakfiets of een combinatie hiervan. In de laatste fase van het onderzoeken kiezen we het best passende scenario en adviseren we een locatie voor een eventuele hub. ”
Inmiddels is het onderzoek afgerond, het onderzoek geeft mooie handvatten waar Hoek in 2021 mee gaat testen.

Groen en leefbaar

HOEK wil de stad duurzaam onderhouden. Dan moet je bepaalde stappen met elkaar nemen. Eerder dit jaar deed HOEK een pitch over het project ‘CityBokashi’ tijdens de conferentie Go! NH in de Beurs van Berlage. Wat als we snoeiafval niet meer afvoeren, maar ter plekke verwerken tot bodemverbeteraar? Servicelogistiek bestond al. Om de stad groen en leefbaar te houden, moet het anders. Als we geen afval meer hoeven af te voeren, kunnen we met kleinere vervoermiddelen werken. En hoe kom je dan in Amsterdam en waar laat je het vervoermiddel? Met dit onderzoek dragen wij bij aan SDG 11 Duurzame steden en gemeenschappen. Met elkaar moeten we zorgen voor samenwerking en innovatie in het stedelijk gebied.

Slim en schoon

Slimme en schone servicelogistiek is een belangrijke voorwaarde voor de economische vitaliteit en de aantrekkelijkheid van het stedelijk gebied. Met de inzet van elektrische voertuigen op onze projecten reduceren we de CO2-uitstoot, wat een direct positief effect heeft op de levenskwaliteit en gezonde leefruimte. Door nu al na te denken over een nieuwe werkwijze, kan HOEK zich vóór 2025 aanpassen aan de nieuwe regelgeving. HOEK gaat verder met het realiseren van groene, innovatieve, duurzame oplossingen, waarbij de mens centraal staat. Een groene omgeving waarin het beter leven is. Nu en in de toekomst.

Meer informatie over mobiliteit in de stad?

Gedeputeerden Noord- en Zuid-Holland lanceren symbolisch Circulair West

Gedeputeerden Zita Pels (Noord-Holland) en Adri Bom-Lemstra (Zuid-Holland) gaven met het in ontvangst nemen van de materiaalstromenanalyse voor West-Nederland uit handen van voorzitter Angeline Kierkels en kwartiermaker Leon van Ast afgelopen dinsdag het symbolische startschot voor de publieke lancering van stichting Circulair West.

 

 

 

 

 

 

 

 

De stichting is opgericht door zes bedrijven, de AW Groep uit Lisse, de Beelen Groep uit Lisserbroek, HOEK uit Voorhout/Ursem, Meerlanden uit Rijsenhout, Ouwehand Bouw uit Katwijk en Timpaan uit Hoofddorp, allen actief in de Duin- en Bollenstreek, omdat Nederland heeft afgesproken in 2030 50% minder primaire grondstoffen als mineralen, metalen en fossiele brandstoffen te gebruiken. Circulair West gaat daarom bedrijven uit Noord- en Zuid-Holland circulair helpen versnellen. De nadruk ligt daarbij op ketensamenwerking tussen bedrijven, overheid en kennisinstellingen die graag willen innoveren in concrete en haalbare projecten ten dienste van de ondernemer.

Materiaalstromenonderzoek voor een circulair Noord- en Zuid-Nederland

Het eerste icoonproject van de stichting bevat een analyse van de circulaire impacts en kansen van de materiaalstromen in West-Nederland. Het is tot stand gebracht in samenwerking met onderzoeksbureau Metabolic en vormt daarmee het symbolische startpunt van de circulaire reis die Circulair West met een kopgroep van bedrijven gaat maken. De materiaalstromenanalyse is op www.circulairwest.nl voor iedereen beschikbaar.

Nieuwe kansen voor bedrijven

Beide gedeputeerden zien kansen voor Circulair West en hebben met grote interesse kennisgenomen van de orde groottes van het materiaalgebruik en de reststromen in beide provincies. Bovenal omdat het ook de economische potentie van het hoogwaardig hergebruiken van de huidige materiaalstromen bevestigt en de daaruit voortvloeiende nieuwe kansen voor bedrijven:

" Ondernemers spelen een cruciale rol in de transitie naar een circulaire economie. Deze transitie vraagt om een fundamentele en structurele verandering van de manier waarop we produceren, distribueren en consumeren. Het is inspirerend om te zien dat bedrijven in de provincies Noord-Holland en Zuid-Holland de kansen en mogelijkheden die de circulaire economie ook biedt omarmen en zich verenigen om de verandering waar wij naar streven in de praktijk waar te maken. "

- Gedeputeerde Noord-Holland Zita Pels (Circulaire Economie) -

" De overgang naar een circulaire economie is een van de grote opgaven waarvoor we staan de komende tijd. Er zijn kansen, maar die kun je alleen samen verzilveren. Ondernemers, onderzoekers, overheden. In Zuid-Holland zijn we daar hard mee aan de slag, maar dit vraagstuk houdt zich niet aan grenzen. Deze samenwerking is dan ook een mooie aanvulling. Met dit rapport als goed vertrekpunt. "

- Gedeputeerde Zuid-Holland Adri Bom-Lemstra (Economie en Innovatie) -

Volop onbenutte potentie

De oprichters van Circulair West zien met de overhandiging van het rapport hun visie bevestigd: vanuit samenwerking zoeken naar kansen om hun circulaire ambities te versnellen. Angeline Kierkels, voorzitter van Circulair West en algemeen directeur van Meerlanden, verduidelijkt:

“Samen met Circulair West kunnen bedrijven circulair versnellen, toekomstbestendig worden en toekomstwaardig blijven. Ons eerste icoonproject bevestigt ons beeld dat er in West-Nederland veel onbenutte circulaire potentie is. Door met elkaar concrete circulaire handelingsperspectieven, groot en klein, voor korte- en lange termijn te schetsen leren bedrijven anders te denken en zichzelf anders te organiseren. Hierdoor hoeven we grondstoffen niet langer verloren te laten gaan maar kunnen we deze als grondstof weer hergebruiken.”

Vier opgaven centraal

Met het overhandigen van het onderzoeksrapport aan beide gedeputeerden is dan ook symbolisch het startschot gegeven voor de circulaire reis die een kopgroep van bedrijven vanuit Circulair West gaat maken. Door ketensamenwerking ontstaan nieuwe economische modellen die bijdragen aan de veerkracht en draagkracht van onze planeet én gelijktijdig nieuwe commerciële markten aanboren.

Alles draait daarbij om het behoud van de waarde van materialen zodat we deze oneindig kunnen hergebruiken. Bovendien draagt Circulair West daarmee bij aan het beschermen van onze leefomgeving, de biodiversiteit en helpt het nieuwe en sociaal inclusieve werkgelegenheid creëren.

Circulair West stelt daarbij een viertal opgaven centraal: materiaalstromen verder verfijnen, menselijk gedrag, duurzame mobiliteit en circulair bouwen. Deelnemende bedrijven gaan vanuit deze opgaven diverse nieuwe projecten met elkaar opstarten. Op basis van de uitkomsten van het materiaalstromenonderzoek wordt gestart met diverse icoonprojecten. De meest in het oog springende zijn:

1. De ontwikkeling van een breed inzetbaar concept voor een circulaire energieneutrale, klimaatadaptieve woonwijk, waarbij slimme mobiliteitsoplossingen de ontsluiting verzorgen.

2. Het verkennen van de mogelijkheden om te komen tot een nieuwe verwerkingslocatie voor organische reststromen uit bijvoorbeeld agri-food, bollenteelt, kassen en huishoudens. Naast compostering wordt gewerkt aan een economisch hoogwaardigere verwerking van deze organische reststromen tot biobased grondstoffen en biobased producten. Daarvoor worden suikers, vezels en eiwitten teruggewonnen en wordt het gebruik van aardolie verminderd.

3. Het standaardiseren van herwinning van grondstoffen uit restbeton. Door hergebruik van grondstoffen als zand, grind en cement, kan groot waardeverlies voorkomen worden en de milieu-impact die gepaard gaat met de productie van nieuw beton fors worden teruggebracht.

Pionieren

Door vanuit Circulair West samen te werken aan deze en andere icoonprojecten wordt leerervaring opgedaan en kunnen deelnemende bedrijven innoveren. Onderlinge samenwerking staat daarbij centraal want een of twee medewerkers van elk van de deelnemende bedrijven werken als pionier één dag in de week in teamverband samen met pioniers van de andere deelnemers.

Vanuit deze leerervaringen ontstaat nieuwe toepasbare kennis, leren bedrijven wat wel en niet werkt en ontwikkelen zich nieuwe toekomstbestendige business- en verdienmodellen. Bedrijven gaan die daarna zo snel mogelijk opschalen om bij te dragen aan de realisatie van een meer circulaire economie.

Duurzame Ontwikkelingsdoelen Verenigde Naties

Leon van Ast, kwartiermaker van Circulair West, verwoordt dat als volgt: “Deelnemende organisaties werken vanuit Circulair West stap voor stap toe naar een economisch systeem dat binnen de grenzen van de draagkracht van de planeet blijft, dat bijdraagt aan haar leefbaarheid en waarin plaats is voor iedereen. Aangesloten bedrijven laten zich daarbij bovendien inspireren door de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, ook wel Sustainable Development Goals (SDG-doelen) genoemd.”

“Ze registreren zich in dat kader niet alleen als deelnemer van het SDG programma bij de Verenigde Naties, maar dragen net als onze stichting de Duurzame Ontwikkelingsdoelen actief uit. De 17 SDG-doelen vormen voor de aan ons verbonden bedrijven dan ook een duurzaam kompas voor uitdagingen als armoede, onderwijs en de klimaatcrisis en beogen van de wereld een betere plek te maken in 2030. Met elkaar zetten we de schouders eronder. De coronacrisis brengt daarbij extra momentum voor de wil om zaken versneld anders te organiseren. Elke stap van elke deelnemende organisatie brengt ons samen verder.”

De transformatie lukt alleen samen

Het realiseren van een circulaire economie vormt een complexe grote uitdaging voor het bedrijfsleven en onze samenleving als geheel. Geen enkele partij kan dat alleen. Intensieve onderlinge samenwerking is daarvoor nodig. Andere ‘circulaire doeners’ zijn dan ook meer dan welkom bij Circulair West.

De stichting staat open voor enthousiaste bedrijven uit Noord- en Zuid-Holland die als koploper energie willen steken in de circulaire economie. Maar ook (lokale) overheden, kennisinstanties en (semi) maatschappelijke instellingen zijn welkom.
Zij kunnen als ‘Vrienden van Circulair West’ deelnemende bedrijven steunen door kennis en expertise in te brengen, circulaire marktvraag te stimuleren of door hindernissen weg te nemen, die het realiseren van een circulaire economie in de weg staan.

Meer informatie over de stichting is te vinden op www.circulairwest.nl.

Meer weten over Circulair denken en doen?

 

SDG Action Day

“Op 25 september 2020 is het vijf jaar geleden dat de wereld de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) omarmde, zeventien doelen die ons op weg helpen naar een inclusieve, rechtvaardige en duurzame maatschappij in 2030.
Deze verjaardag van de doelen is het startschot voor een decennium vol acties en transities. Tien jaar waarin we allemaal het beste van onszelf geven en het beste uit elkaar naar boven halen. Alleen als we samenwerken kun we de doelen behalen. Ze bieden voor iedereen een kompas om een verschil te maken. Want de SDG’s zijn er door en voor iedereen.”
Bron: SDG Nederland

Hoek heeft de SDG’s, de Duurzame Ontwikkelingsdoelen, omarmd. En is sinds 5 december 2019 officieel deelnemer van de UN Global Impact. Wij zetten ons in om de wereld voor iedereen een betere plek te maken.

Onze ambitie in duurzaam ondernemen onderstrepen we concreet door de verankering van de 17 Sustainable Development Goals (SDGs) in onze bedrijfsmissie. En daarnaast gewoon doen. Kom in actie. Bijdragen aan één van de doelen ligt vaak dichterbij dan je denkt.  Samen voor een betere groene wereld, nu en in de toekomst!

Brainstormen over hoe de SDG's toegepast kunnen worden?

Hoogwaardige leefomgeving

De leefomgeving opwaarderen met groen: dat is de opdracht van Wooncompagnie.

Wooncompagnie is een maatschappelijke onderneming in Nederland en verhuurt sociale huurwoningen. Wooncompagnie vindt het belangrijk dat mensen met verschillende achtergronden een woning naar wens kunnen vinden. In Middenmeer en Drontermeer startte Wooncompagnie twee nieuwbouwprojecten. Mensen worden gelukkig van groen, dat is iets waar Hoek graag een bijdrage aan levert. Doelstelling van de werkzaamheden van Hoek in Middenmeer en Drontermeer is het realiseren van een hoogwaardige groene uitstraling van de leefomgeving.

Drontermeer

In Drontermeer kijken de bewoners van de sociale woningen uit op een binnentuin. Hoek werd gevraagd een plan te maken voor deze binnentuin conform het GreentoColour® -concept. De plantvakken zijn voorzien van speciale grondmengsels. In de plantvakken is veertig centimeter grond aangebracht waardoor de grondslag, zoals te zien op de foto, iets hoger ligt. De planten groeien in het voorjaar snel dicht, in mei was al niets meer te zien van de grond. De binnentuin is voorzien van verschillende planten, bomen, grassen en een slingerende haag door het midden van de tuin.

 

Het idee hierbij? Vanaf het voorjaar tot in november mooie beplanting, die afwisselend in bloei staat. Zelfs in de winter blijven er delen van de planten staan, wat zo zijn eigen sierwaarde oplevert. De bewoners kunnen het hele jaar door genieten van de eigen binnentuin. Zo geven de rode en trechtervormige daglelie, de paarsbloeiende anijsnetel en de blauwpaarse salie een kleurrijk gezicht aan het complex in gemeente Purmerend.

Middenmeer

In Middenmeer was de aanpak anders dan in Drontermeer. Maithe Vos van HB-advies heeft het beplantingsplan gemaakt voor de 54 gasloze sociale huurwoningen van Wooncompagnie. In de woonwijk zijn meerdere plantvakken te vinden tussen het trottoir en de parkeerplaatsen, zoals te zien is op de foto’s. In de plantvakken plantte Hoek diverse grassen, vaste planten en bomen. Het siergras Pijpestrootje, de geelbloeiende Zonnehoed en de Duizendknoop die in de herfst nog zijn kleur heeft, zijn onderdeel van het beplantingsplan. De bloeiende vaste planten trekken insecten aan en bevorderen daarom de biodiversiteit. En geven de planten een rijke, kleurige uitstraling waar de bewoners en voorbijgangers dagelijks van genieten.

Hoek levert graag een bijdrage aan het opwaarderen van de leefomgeving met behulp van groen. Niet alleen de bewoners van de woningen in Drontermeer en Middenmeer profiteren van de kleurrijke omgeving, de biodiversiteit maakt dankbaar gebruik van het groen.

 

 

 

Advies over het opwaarderen van de leefomgeving?

Hoe gaan we om met bestaande bomen tijdens bouwactiviteiten?

Graag nemen we u mee naar landgoed Sancta Maria. Het landgoed ontwikkelt zich van een zorgfunctie tot een aantrekkelijke woonlocatie, waarin het groene- en bosachtige karakter van de omgeving een prominente rol speelt.

De Ontwikkelingscombinatie Sancta Maria (OCSM) vindt het belangrijk om met respect voor het te behouden groen, het terrein verder te ontwikkelen en zo veel mogelijk van het landschappelijke en bosachtige karakter te behouden.

Groen kapitaal

Dat ontwikkeling en natuurbehoud met elkaar op gespannen voet staan, hoeft verder geen uitleg. Hoogwaardig groen in de directe leefomgeving bevordert echter onder andere de gezondheid, bevordert de biodiversiteit, verhoogt de sociale samenhang en doet het onroerend goed in waarde toenemen. Vanuit dit oogpunt, los van de maatschappelijke verantwoordelijkheid, is het de moeite waard bewust en zuinig om te springen met het groene kapitaal.

Boombeschermingsplan

Ervaringen van het team van Hoek uit eerdere fasen van de ontwikkeling van dit terrein hebben geleid tot de totstandkoming van een boombeschermingsplan. Vanuit de OCSM is de vraag gesteld om een plan te maken om het aanwezige groen rond de nieuw te bouwen complexen onbeschadigd door de bouwfase heen te helpen. De boomspecialisten van Hoek hebben dit plan opgesteld en uitgewerkt.

Uitgangssituatie

Om gericht maatregelen te kunnen nemen voor behoud is het nodig eerst een goede beschrijving van de uitgangssituatie te maken. Daarna worden de werkgrenzen, de afzettingen en restricties besproken. Transportroutes komen aan bod, alsmede het parkeren en de opslag van materialen. Verantwoordelijkheden, communicatie en toezicht zijn een belangrijk onderdeel, gevolgd door het sanctiebeleid. Tot slot worden alle onderdelen samengevat in een stappenplan.

Voorbeeld van een stappenplan

  • Stap 1: vaststellen van het doel van het boombeschermingsplan.
  • Stap 2: beschrijven van de te beschermen groenelementen, inclusief bodemverdichtingskaart.
  • Stap 3: bepalen van de werkgrenzen en beschermingsmaatregelen.

Tijdens de bouwfase treedt er vaak grote schade op aan de wortels door graafwerkzaamheden. Ook treedt er vaak verdichting van de ondergrond op als gevolg van transportbewegingen en opslag van materialen. Ook is er het risico van verdroging door bronbemaling. De kwaliteit van de boom wordt vooral bepaald door de kwaliteit van de doorwortelbare ruimte. Het bepalen van de werkgrenzen is hiervoor essentieel.

  • Stap 4: overleg met de opdrachtnemer over de ruimtebehoefte rond de gebouwen, inclusief bouwcontainers en parkeergelegenheden.

Voertuigen zijn nodig voor het vervoer van mensen en goederen. Als het gaat over parkeren zijn er zowel heldere afspraken nodig, als voldoende parkeergelegenheid. Met name de bermen zijn zeer kwetsbaar. Om het parkeren voor te komen is het verstandig om deze gebieden te afhekken. Hoewel niet fraai is het wel effectief.

  • Stap 5: maken van een plan samen met de opdrachtnemer waarin de benodigde ruimte gevonden wordt, eventueel elders op het terrein, om de bouw uit te voeren zonder de beschermde elementen in het proces te verliezen.
  • Stap 6: opdrachtgever en opdrachtnemer maken afspraken over planning, communicatie, toezicht, sanctiebeleid, procedures en verantwoordelijkheden.
  • Stap 7: beide partijen verbinden zich schriftelijk aan de gemaakte afspraken, voor dat de werkzaamheden aanvangen.
  • Stap 8: organiseren van toezicht en begeleiding van de werkzaamheden rond de bomen
  • Stap 9: begeleiding tijdens de bouwfase, zoals overeengekomen in stap 6.
  • Stap 10: evaluatie

Samenwerking

Het slagen van een boombeschermingsplan hangt af van het feit of beide partijen, de opdrachtgever en de opdrachtnemer, zich aan het plan binden en datgene doen om te kunnen bouwen én het groene kapitaal te behouden. Uiteindelijk gaat het over bewustwording en begrip. Hoek begrijpt heel goed dat bouwen noodzakelijk is en dat de bouw ‘ruimte’ nodig heeft om haar werk te doen. Omgekeerd is het voor de bouwers noodzakelijk om te realiseren welke impact hun handelen heeft op de leefomgeving van de (toekomstige) bewoners en de kwaliteit van het groen. Door duidelijke afspraken te maken en de werkmethodes aan te passen aan de lokale situatie, gaan natuur en bouw prima hand in hand.

Heeft u nog vragen of wilt u bestaande bomen op een bouwproject beschermen en dit goed vastleggen? Neem contact op.

Op inspiratietour met collega’s

Op uitnodiging van de Young Professionals binnen Hoek, gingen we met een groep collega’s op inspiratietour ‘duurzame Hoek-projecten’ in Amsterdam. Met als doel kennis te delen en elkaar te inspireren over duurzaamheid, innovatie en circulaire economie.

Op weg naar project Overhoeks

De tour startte per fiets vanaf het Centraal Station richting Amsterdam-Noord. De eerste stop was project Overhoeks. Overhoeks is een nieuw stuk stad aan de noordoever van het IJ op het voormalig Shell Research-terrein. Het is een stadswijk in wording voor wonen, werken, restaurants, cafés en culturele voorzieningen. De bouw van Overhoeks duurt tot 2026. Hoek geeft technisch advies in de ontwerpfase, is verantwoordelijk voor de engineering en de uitvoering van de daktuinen en de openbare ruimte. Het project is Rainproof wat inhoudt dat al het hemelwater op de daktuinen gebufferd wordt in een retentielaag en daarna via infiltratiekratten gedoseerd in de grond komt.

Duurzaam en vernieuwend

De tweede stop was culturele broedplaats de Ceuvel, een van de meest duurzame en vernieuwende stedelijke experimenten in Europa. De rondleiding door Marcel van Wees vertelde ons meer over het snijvlak tussen technologie, duurzaamheid en kunst. Alle huurders werken samen om de openbare ruimte te onderhouden en de Ceuvel zo fraai mogelijk te maken en te houden. De zeventien woonboten op het land bieden ruimte aan verschillende kunstenaars en creatieve of duurzame ondernemers. Mooi om te zien hoe creatief er met materiaal wordt omgegaan en hoe ideeën uitgetest worden. De rondleiding ging verder door het omliggende gebied wat zich kenmerkt door verandering. Met de drijvende woonwijk Schoonschip als voorbeeld.

Stedelijk groen

Na een voedzame, biologische vegetarische lunch bezochten we een aantal projecten in hartje binnenstad: een binnentuin aan de Marnixstraat van opdrachtgever Stadgenoot en de monumentale tuin van museum Willet-Holthuysen; achter de façades schuilt een zee van groen. Leerzaam om te ervaren hoe de hoveniers dagelijks over de drukke grachten en smalle straten manoeuvreren om hun werk te kunnen uitvoeren. Parkeren bij het project is dagelijks een van de uitdagingen.

De excursie eindigde bij Brouwerij De Prael, waar het werken met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt gecombineerd wordt met het brouwen van bier: een gouden combinatie!

Meer weten over de projecten van Hoek of de Young Professionals benaderen?

 

Geslaagde kennismiddag Samen circulair aan de slag

Donderdag 15 november heeft HOEK, in het kader van haar 75 jarig bestaan, een interactieve kennismiddag over ontwikkelingen op het gebied van circulair ondernemen georganiseerd.

Wat betekent het en hoe kunnen we ermee aan de slag, welke facetten spelen een rol, inspiratie uit de praktijk en meer…

Samen circulair aan de slag

Graag bedanken wij u, namens het hele team, voor uw enthousiaste komst op onze kennismiddag ‘Samen circulair aan de slag’ van 15 november jl. bij C-Bèta.
We hebben enorm genoten van uw aanwezigheid en de positieve sfeer die ontstond onder dynamische leiding van Wendelien Wouters.

wordcloud15 nov kennismiddag

De interactieve en inspirerende lezingen van Peter Kreukniet, Mark Berger, Guido Braam, Vince van der Meer en Jolanda Maas over de diverse invalshoeken van circulariteit, vonden wij een traktatie. Wij hopen dat u geïnspireerd bent geraakt en dat de middag u zuurstof geeft naar oplossingen, gezondheid en samenwerking.

Tot slot spreken wij een speciaal dank uit voor de ‘woordenwolk’ die is ontstaan van alle geschonken kreten op het tafelkleed. Een mooier kado hadden wij ons vooraf niet kunnen wensen #opmerkelijkgroen #75jaarHOEK

 

sprekers kennismiddag circulair

 

Ook interesse in circulair ondernemen?

Renovatie & participatie

Half januari is ons team gestart met het renoveren van zes speelplekken binnen gemeente Teylingen: 1 in Sassenheim, 2 in Warmond en 3 in Voorhout. Het renovatieproject nadert zijn voltooiing begin volgende maand.

Plan van aanpak

Gemeente Teylingen besteedde dit project uit en nodigde hiervoor drie partijen uit.

" We zijn trots dat we op basis van een goede prijs en een uitgebreid plan van aanpak zijn geselecteerd voor de uitvoering "

- Projectleider -

De renovaties omvatten het grotendeels of volledig opschonen van de huidige speelplekken, het plaatsen van nieuwe speeltoestellen en speelaanleidingen, en meer groen in de vorm van beplanting en gras, en gebruik van natuurlijke materialen. “We willen kinderen uitdagen in hun eigen spel door hen te prikkelen met zoveel meer dan alleen een speeltoestel: bijvoorbeeld met een berg takken, een paar grote klauterstenen en een verstopstruik.

  • ontwerp Geestlaan

Participatie

Participatie speelt een belangrijke rol binnen gemeente Teylingen. In het plan van aanpak staat beschreven op welke wijze wij participatie organiseren. Bewoners komen samen in hun eigen leefomgeving. Elkaar leren kennen en ‘samen werken’ vormt een basis voor een prettig en geborgen buurtgevoel.

In de bewonersbrief die HOEK bij iedere speelplek van tevoren verspreidt, nodigt zij bewoners uit om te participeren. In de planning zijn meerdere momenten opgenomen waar zij een helpende hand kunnen bieden. Bijvoorbeeld bij het uitvoeren van plantwerkzaamheden, het leggen van graszoden of het vlechten van een wilgenhut. Een sprekend voorbeeld is de recente participatiezaterdag aan de Geestlaan in Warmond: een prima opkomst met een mooi resultaat na een ochtend samen werken. Komende tijd staan meer participatiedagen in de planning die HOEK met enthousiasme ondersteunt.

krant de Teylinger Geestlaan
bron: de Teylinger: Buurt helpt in speeltuin

Hergebruik

Binnen de speelplekken hergebruiken we vrijkomende materialen van diverse locaties. Denk aan: grond, hout en beplanting.

HOEK brengt de elementen natuurlijk spelen, uitdaging en participatie samen binnen de vernieuwde speelplekken. Aankomend voorjaar kunnen omwonenden genieten van hun speelplek waar zij zelf aan hebben bijgedragen.

Speelplekken in jouw omgeving?

Neem vrijblijvend contact op met Ronald Zuijdendorp,

Regiomanager Voorhout

Zorgvuldig werken

Geniet u ook regelmatig van een wandeling in de Amsterdamse Waterleidingduinen (AWD)? Grote kans dat u onze onderhoudsploeg aan het werk ziet.

In het duin, van maar liefst 3.400 ha groot, wordt twee derde van het drinkwater voor Amsterdam voorgezuiverd. Natuur en waterwinning gaan hier al sinds 1853 samen: het gebied is beschermd natuurgebied. Waternet beheert het gebied en zorgt goed voor de natuur. HOEK is speciaal geselecteerd om van mei tot en met december 2016, op aanwijzing van de opdrachtgever werkzaamheden uit te voeren.

Wat ziet u onze onderhoudsploeg zoal uitvoeren in de AWD: herstellen van (schouw)paden, wegen en ruiterpaden; uitvoeren schouwplicht sloten en uitmaaien greppels; verwijderen van zand en blad uit wild- vee-roosterputten; assisteren bij snoei en kap-werkzaamheden; plaatsen van damwand, beschoeiingen en het herstellen van oevers; diverse kleinere werkzaamheden aan drinkwaterkanalen en geulen; doorspuiten drainage en invasieve soorten verwijderen zoals Amerikaanse vogelkers, sneeuwbes, mahonia, rimpelroos, cotoneaster, hemelboom en een aantal andere boomsoorten om de oorspronkelijke vegetatie de ruimte te geven.

Zorgvuldigheid

Het duin is een kwetsbaar gebied met een beschermde status, wat vraagt om zorgvuldige maatregelen. In het gebied wordt veel gewandeld, ook buiten de paden. HOEK houdt tijdens de uitvoering rekening met de vele bezoekers, zodat u elke dag onbezorgd van de natuur kunt genieten. Werk in uitvoering en natuurbeleving gaan bij ons als vanzelfsprekend hand in hand.
Gezien de grootte en kwetsbaarheid van het gebied, is benodigde terreinkennis bij onze werknemers van belang. We werken met een vaste ploeg, met ervaring in het bedienen van de ingezette machines. Alle machines draaien op afbreekbare hydro-olie en verschijnen lekvrij op het werk. Blijft een machine na een werkdag staan, leggen wij voor de zekerheid een zeil onder de machine; het veilig stellen van de drinkwaterbron gaat voor alles.

Flora & fauna

Onze medewerkers zijn opgeleid in de Flora- en Faunawet en handelen per afzonderlijk natuurperceel overeenkomstig de regelgeving. De opdrachtgever houdt toezicht en verstrekt voor ieder onderdeel een checklist, die beide partijen bij aanvang van het werk bespreken en ondertekenen. Zo voorkomen we schade en onnodig verstoring van de natuur.

Een prachtig project om aan mee te werken!

Meer weten over werken in een kwetsbaar gebied?

Dakpark Rotterdam

Buurtbewoners en gebruikers zijn trots, passanten vaak verwonderd over de groene locatie op hoogte. Een unieke groene plek van 1 kilometer lengte op het dak van het winkelcentrum aan de Vierhavenstrip in Rotterdam: de ‘Parel van Delfshaven’.

Bewoners en gemeente hebben gezamenlijk vijftien jaar lang gestreden voor meer groen midden in de multiculturele wijk. Jong en oud maakt nu dankbaar gebruik van de vele mogelijkheden die het bijzondere Dakpark biedt.

Communicatie & samenwerking

HOEK is trots dat zij het onderhoud, op basis van haar ervaring, visie en plan van aanpak, met vlag en wimpel heeft binnen gehaald. Het betrekken van Stichting Dakpark bij het onderhoud van dit project is uniek en waardevol. Omgevingsdeskundige Karin Mulder is de verbindende factor tussen de diverse groepen belanghebbenden. (Zij spreekt de taal van zowel de aannemer, projectbeheerder, bewoner, gebruiker en vrijwilliger. Bovendien woont zij zelf in de wijk en is daarmee ook gebruiker.)

" Door de fijne en leerzame samenwerking met Hoek, hebben de vrijwilligers met tuinieren veel plezier! "

- Bert Knaap - vrijwilliger Dakpark -

Spic en span

Het park is geopend tussen zonsopgang en zonsondergang. Onder het motto: “goed voorbeeld doet goed volgen” zorgen onze hoveniers ervoor dat voor ochtendgloren het park weer spic en span is. Dat betekent zwerfafval en kauwgom verwijderen, afvalbakken legen, afgevallen blad verwijderen, paden aanharken, et cetera.
Onderhoud aan het Dakpark is leerzaam, intensief en veelomvattend. De bomen worden (minimaal eenmaal in de week) met een vochtigheidsmeter gecontroleerd of watergeven nodig is. Onkruid op de verhardingen wordt met een brander op milieuvriendelijke wijze verwijderd.

Spider: maaier of drone?

Het gras op de hellingen (171 are talud tot 30 graden) wordt driemaal in de twee weken bijgehouden met een radiografisch bestuurbare maaier: de zogeheten Spider. Met name bij vochtig weer is het op deze steile hellingen niet mogelijk om met een reguliere maaier te werken. De Spider, ook al als ‘robot’ en ‘drone’ bestempeld, heeft veel bekijks. Werken met de Spider vraagt om speciale skills.

Stichting Vrienden van het Dakpark

Op het Dakpark is een grote groep enthousiaste vrijwilligers actief. Onze voorman stemt met de vrijwilligers af welke werkzaamheden zijn uitgevoerd, wat zij kunnen doen en adviseert hen hoe het park het beste kan worden onderhouden. De groep Veiligheid/Toezicht houdt ons op de hoogte over andere aandachtspunten als extra barbecueplaatsen, meubilair en dergelijke. De voorman monitort het park minimaal om de dag om de aandachtspunten direct op te kunnen lossen zodat het park haar verzorgde uiterlijk behoudt.

" Het contact met de vrijwilligers en de gemeente is plezierig en duidelijk. "

- Voorman Hoek -

Via een WhatsApp groep staan wij in direct contact met gemeente Rotterdam en de vrijwilligersgroep. De communicatielijnen zijn kort zodat daar waar nodig direct kan worden geschakeld.
Stichting Dakpark informeert ons over komende evenementen zodat wij pro-actief kunnen acteren. Op zomerse dagen wordt volop gebarbecued, wat extra aandacht vraagt zoals het plaatsen van koolbakken en het tijdig legen van afvalbakken ter voorkoming van ongedierte. Bij mooi weer worden, zelfs in de weekenden, bijvoorbeeld extra klikos geplaatst om aan de afvalstroom te kunnen voldoen.

Multifunctioneel park in beweging

Er is veel te zien, te beleven en te leren; de watertrap, speeltuin, buurttuin met schapen, ouder-kind tuintjes, diverse thematuinen, barbecueplaatsen, enzovoorts. Het Dakpark is een bijzondere plek midden in de woonwijk waar je gewoon lekker buiten kunt zijn, een balletje kan trappen, wandelen, sporten, workshops volgen of gewoon genieten. Het park en haar functies zijn continu in ontwikkeling. Het enthousiasme en de drijfveren van de vrijwilligers hebben daar een belangrijk aandeel in.

Website: www.dakparkrotterdam.nl
Facebook: www.facebook.com/dakpark
Twitter: @dakpark
Instagram: @dakparkrotterdam
E-mail: contact@dakparkrotterdam.nl