Vergroenen plein Louis Davids Carré

Naast grootschalige groenaanleg werkt HOEK ook op kleinere schaal aan vergroening. Zo ook in Zandvoort. Zandvoort wil de komende jaren flink inzetten op het vergroenen van het dorp. Begin dit jaar is HOEK benaderd door de gemeente om binnen een taakstellend budget het ontwerp, de engineering en de realisatie te verzorgen en met succes.

Groen op een dak

zandvoort renovatieEén van de tien geselecteerde locaties is het versteende plein van het Louis Davids Carré. Het plein waar een parkeergarage onder zit, is dus eigenlijk een daktuin. Rekening houdend met de belasting van het dak is er natuursteenverharding weggehaald en zijn ronde cortenstalen bakken geplaatst die qua uitstraling goed passen bij de bestaande betonnen bakken aan de rand van het plein.

HOEK heeft de afgelopen weken gewerkt aan de realisatie van de vergroening. Het plein is voorzien van dertien plantenbakken met daarin allerlei soorten planten, bloemen en bomen. Mooie solitairen en vaste planten geschikt voor een zilte omgeving zoals kattenkruid, ijzerhard, pijpestrootje en de vlinderstruik. Langs de pilaren gaan klimplanten groeien voor het verticale groeneffect.

" Bij deze wil ik mijn dank en waardering uitspreken voor de realisatie van de vergroening van het Louis Davids Carré in Zandvoort. Het ziet er prachtig uit en draagt weer bij aan een stukje verfraaiing van het centrum. "

- Voorzitter Ondernemers Zandvoort & bewoner -

Effecten van groen

zandvoort 2Meer groen zorgt voor meer biodiversiteit, waar vogels en insecten van profiteren. Ook heeft groen een sociale functie, bezoekers en bewoners kunnen elkaar op zoeken of samen het groen verzorgen en onderhouden. En hoe fijn is het om vanaf je balkon en tijdens een wandeling over het plein te genieten van mooie groene plantenbakken?

Ook meer vergroenen? Denk aan het ‘wippen van tegels in de eigen tuin tot het planten van meer bomen, een tiny forest of complete groenrenovaties. Er is veel mogelijk. Neem contact op met regiomanager Ronald Zuijdendorp voor een advies in uw omgeving.

Advies over vergroenen?

Neem vrijblijvend contact op met Ronald Zuijdendorp,

Regiomanager Voorhout

Ruimte voor biodiversiteit op herdenkingspark Westgaarde

Met haar gevarieerde bosrijke en parkachtige omgeving is het herdenkingspark een oase van rust.

Biodiversiteit Westgaarde

Om het natuurlijke karakter te versterken houdt HOEK verschillende maaifrequenties aan. Zo komt er meer ruimte voor biodiversiteit in plantensoorten en voor vogels en insecten. De randen van de kruidenvegetatie onderhoudt HOEK intensiever om een verzorgd beeld te garanderen evenals de stroken en wandelpaden van gras.

Er is een pluktuin gerealiseerd met ingezaaide bloemen Ook de orchis is op het park gesignaleerd.

Elektrisch maaien

Duurzaam elektrisch maaien

Door te maaien met een elektrische zero turn maaimachine, is er geen uitstoot en zo weinig mogelijk geluidsoverlast. Dat is fijn voor bezoekers van het herdenkingspark en ook voor de machinist zelf.

Biodiversiteit de ruimte geven?

Aanleg Klimaatbos

Gemeente Alphen aan den Rijn investeert in een groene en gezonde leefomgeving. Groen biedt ruimte voor ontspanning en bewegen, draagt bij aan biodiversiteit en helpt klimaatverandering tegen te gaan.

De eerste boom is vorige week geplant door wethouder Breeuwsma en de kinderraad, het startsein voor HOEK om het hele bos te gaan planten.

Wat is een klimaatbos?

SDG-icon-NL-RGB-13Een klimaatbos is een bosperceel dat zorgt voor optimale CO₂ vastlegging. Het bos is een combinatie van klimaatbestendigheid, verbetering van biodiversiteit en het toevoegen van recreatiemogelijkheden.

In de groenstrook langs de N11 komt het klimaatbos. Er is gekozen voor de aanplant van veel soorten bomen, zoals eik, iep, lijsterbes, esdoorn en es, maar ook het krenteboompje, de den en de valse christusdoorn zijn vertegenwoordigd. Soorten die goed tegen droogte kunnen en weerbaar zijn tegen de meest voorkomende ziektes en plagen. In totaal planten we minimaal 500 bomen.

" Het klimaatbos is één van de projecten die we in de komende jaren aanpakken om onze gemeente te vergroenen en in te spelen op de gevolgen van klimaatverandering. De combinatie van bomen die we hier gaan planten, zorgt ervoor dat we lang van dit gebied kunnen genieten. Het wordt een fijne plek binnen onze gemeente waar mensen buiten kunnen recreëren "

- Wethouder Relus Breeuwsma -

Ontwerp

klimaatbos Alphen ad RijnIn het bos planten we verschillende soorten bomen, variërend in soort en grootte. Dit combineren we met groepen van gemengde heesters. Het klimaatbos is daarom geen dicht bos, er is voldoende ruimte voor zichtlijnen en er komen geen hoge struiken langs de paden.

In het ontwerp zijn verschillende open plekken opgenomen om vorm te geven aan het educatieve karakter van het bos. Deze open plekken, zijn herkenbaar door de sierkersen die rondom de open plek worden geplant, de zogenaamde ‘Kersenkamers’. In de ‘Kersenkamers’ is tevens ruimte voor speeltoestellen maar ook natuurlijke speelaanleidingen worden toegepast. Zoals een boomstam of een stapel takken om een hut te bouwen. Het bos zal ook uitnodigen om even te gaan zitten, de omgeving waar te nemen en de zintuigen te stimuleren door de natuur.

De in te zaaien onderbeplanting, de zogenaamde kruidlaag zal zoveel mogelijk van gebiedseigen herkomst zijn. Bij het kiezen van de mengsels is gekeken naar het type plek zoals talud, bosrand of oever en de toegevoegde waarde voor fauna.

Biodiversiteit

De huidige bijenidylle wordt vergroot. Hiermee neemt het habitat voor insecten, vlinders, vogels en zoogdieren toe. In het bos worden bloemenmengsels ingezaaid en leggen we twee bijenheuvels aan. Bijen spelen een belangrijke rol in het bestuiven van bloemen maar ook gewassen. De bloemenmengsels bieden niet alleen nectar aan de wilde bijen maar ook vlinders en andere nectar minnende insectensoorten. De lijsterbes, het krentenboompje en de sierkers geven vruchten in het najaar wat dient als voedsel voor vogels. Het klimaatbos wordt hiermee een groene stapsteen om de verbinding met omliggende natuur te versterken. Zo kunnen de natuur en de inwoners van de gemeente samen genieten van een beter klimaat en een mooi stukje bos.

Heeft u vragen over het planten van bomen of andere duurzame groenoplossingen?

Preventie en kwaliteitscontrole Japanse duizendknoop

Lonneke Aarts, adviseur natuurontwikkeling en invasieve soorten, heeft een artikel geschreven in het Engelstalige blad CIEEM In Practice.
voorkant publicatie Lonneke
Foto: Doede Bardok

Een uitgelicht artikel over preventie en kwaliteitscontrole bij het verminderen van invasieve Aziatische duizendknoop.
Met speciale aandacht voor het gebruik van ecologische speurhonden in ons team. Met dank aan het team van Scent imprint for dogs met wie we samenwerkten om 100% inzet te geven bij alle operationele uitdagingen die we tegenkwamen.

De kosten door verspreiding van invasieve soorten en de kosten voor de behandeling hiervan nemen toe, daarom is het belangrijk om infecties zo snel mogelijk op te sporen. Met de inzet van ecologische speurhonden die getraind zijn in het vinden van de wortels van de invasieve duizendknoop, is vroege detectie mogelijk en wordt de kwaliteitscontrole van behandelde locaties verbeterd. Bij behandeling wordt steeds meer rekening gehouden met duurzaamheid en biodiversiteit. Dit artikel richt zich op updates over bewezen methoden en hoe het opnemen van monitoring met honden verdere verspreiding kan voorkomen.

In English
With the cascading costs of invasive species spread and treatment it is important to find infections as soon as possible. With the input of ecological detection dogs trained in finding invasive knotweed roots, early detection is possible and quality control of treated sites is improved. In treatment processes themselves sustainability and biodiversity issues are increasingly being considered. This article focuses on updates on proven methods and how incorporating monitoring with dogs can prevent further spread.

 

Het gehele artikel is in PDF hier te lezen: CIEEM InPractise december frontpage and article

Neem contact op met Lonneke om te kijken wat we in 2023 voor u kunnen betekenen.
Please contact Lonneke for further information.

Op de hoogte blijven?

Neem vrijblijvend contact op met Lonneke Aarts,

Adviseur natuurontwikkeling invasieve soorten

Vernieuwend onderhoudscontract Dunavie

HOEK is blij met het vernieuwde onderhoudscontract met Dunavie. Dunavie is een woningcorporatie in gemeente Katwijk met een groot hart voor haar huurders.

Recent zijn de nieuwe contracten getekend met hoveniersbedrijf J. Jonker & Zn uit Rijnsburg en HOEK. Beide partijen waren al partners van Dunavie. De samenwerking is bevestigd in een nieuw contract met heldere afspraken over het reguliere groenonderhoud aangevuld met afspraken over biodiversiteit, duurzaamheid en bewonersparticipatie.
Met deze nieuwe afspraken zorgen we voor een nog betere (groen)service voor de huurders van Dunavie. Op basis van vertrouwen en partnership werkt HOEK met Dunavie en J. Jonker & Zn samen aan de genoemde thema’s. Ook het ontwikkelde format voor het continu up to date houden van de vitaliteit van de tuinen is vernieuwend.

Biodiversiteit (SDG 15)

SDG-15

Biodiversiteit is een cruciale factor in de gezondheid van een ecosysteem. Hoe groter de variatie in een ecosysteem, hoe groter de capaciteit van dat ecosysteem om schokken te weer staan en leven te ondersteunen. Biodiversiteit beschermen en ondersteunen is daarom een vitaal aspect in het beschermen van de planeet. Door bijvoorbeeld te kiezen voor meer beplanting, en daarmee ook de juiste beplanting voor de juiste plek te selecteren, vergroot je het aantal soorten en trek je meer vlinders en insecten aan. Dat komt de biodiversiteit ten goede.

Duurzaamheid (SDG 13)

SDG-icon-NL-RGB-13

Het verduurzamen van gebouwen, tuinen en terreinen is een belangrijke opgave voor ieder mens. Met Dunavie is daarom afgesproken dat in de tuinen initiatieven te zien zijn die bijdragen aan klimaatadaptatie. Denk bijvoorbeeld aan meer groen, waterberging of het hergebruik van materialen.

Bewonersparticipatie (SDG 11)

SDG 11

Het laten participeren van bewoners bij activiteiten in de buitenruimte is belangrijk voor de sociale cohesie tussen bewoners en het ervaren van eigenaarschap door de bewoners. Denk bijvoorbeeld aan een koffieochtend, waarbij ook lichte tuinwerkzaamheden samen worden uitgevoerd.

Vitaliteit van de tuinen

Het vitaal maken én houden van de tuinen is een speerpunt. Naar oordeel van de twee groenaannemers, willen zij de tuinen op het gewenste niveau behouden door met regelmaat kleine aanpassingen in de tuin te doen, in plaats van eens in de 20 jaar de tuin volledig op de schop te nemen. Dit zorgt tevens voor meer bewonersgeluk, kostenbeheersing en het zo duurzaam mogelijk gebruiken van het groen.

Advies over de aanpak van het groenonderhoud?

Biodiversity Day

Wereld dag van de biologische biodiversiteit; De top 10 aan cadeautjes.
door Lonneke Klein-Aarts

Wil je lagere ziektekosten, gezond en voldoende eten, speelruimte voor kinderen, vermindering overlast van wind, water droogte of hitte en een prettige leefomgeving? Ook vandaag op deze feestdag deelt de natuur cadeautjes uit. Wat ik je ga vertellen is niet nieuw. Het inzicht dat met je deel misschien wél-lees daarom door tot het einde.

Het thema van de dag van biodiversiteit 2022 is; Wij zijn onderdeel van de oplossing. Concreter: jij bent de oplossing! Het is geweldig als je ziet dat je kosten kunt reduceren, je leefomgeving kunt verbeteren en de verwondering op het gezicht van een kind te zien als ze naar een beestje kijken. Wat doen al die soorten voor ons en hoe zorgen we dat ze ons ook daadwerkelijk vóór ons werken in plaats van tegen ons.

Ecosysteemdiensten

Dat doen we door de juiste voorwaarden te scheppen. We noemen deze cadeaus in vaktermen een ecosysteemdienst. Ecosysteemdiensten zijn diensten die door een ecosysteem aan mensen worden geleverd. Het kan gaan om het verstrekken van een product (bijvoorbeeld drinkwater), een regulerende dienst (bijvoorbeeld bestuiving van gewassen), een culturele dienst (bijvoorbeeld gelegenheid geven tot recreatie) of een dienst die de voorgaande diensten ondersteunt (bijvoorbeeld de kringloop van nutriënten in een ecosysteem).

Daarom deel ik vandaag de top 10 ecosysteemdiensten vanuit mijn werk voor HOEK, maar dezelfde logica gaat op voor een eigenaar van een privétuin van 10 m². Welke raakvlakken komen wij tegen bij de onderhouds- en aanlegprojecten?

Top 10 ecosysteemdiensten

Plaagbeheersing

Wat is een plaag? Een disbalans waar een bepaalde soort domineert? Waar hebben we het meeste last van? Luizen in planten, muggen als we buiten zitten of in de slaapkamer, wespen op onze limonade of schade aan onze voedselgewassen. Welke natuurlijke helden zijn er? Naast het wel bekende lieveheersbeestje dat onze rozen moet redden zijn er bijvoorbeeld gaasvliegen waarvan de larven dol zijn of luizen en als die rusten in de nacht komt de oorworm uit zijn schuilplaats (of insectenpotje) om de 24-uurs dienst rond te maken. Eten de larven van wespen insecten en wordt de hoeveelheid wespen incheck gehouden door de hoornaar. Deze XXL-wesp voor leken boezemt angst in maar is alleen agressief bij verdediging van het nest. Angst is echter een slechte raadgever die wij vaak met de paplepel ingegoten krijgen. Bij mij drinken dagelijks bijen, hoornaars, vogels uit de vijver. En ik kan ze allemaal met evenveel fascinatie bewonderen. Nee, liever niet in mijn slaapkamer net als de muggen. Hun larven eten echter de algen, dragen bij aan gezond helder water en zij worden in vijver onder controle gehouden door de libellelarven en bootsmannetjes. Als ze gaan vliegen vormen ze de hoofdvoedselbron van de dwergvleermuizen. De landbouw kan miljarden aan gewasverlies en kosten voor pesticiden door besparen door het gebied vriendelijk in te richten (of herstellen) zodat de diverse soorten vleermuizen zich bedienen met het dieet aan wat er in een bepaalde periode in overschot aanwezig is. Zij zijn meesters in elkaar wijzen op waar een plaag zich bevindt. Dat communiceren tussen soortgenoten vormt een mooie ezelsbrug naar de volgende ecosysteemdienst bestuiving.

Bestuiving

Wij roemen de honingbij, maar vergeten dat wij 359 soorten wilde bijen hebben. Waarvan vele een meesters zijn in het bestuiven van één bepaalde soort. Denk aan tomaten, paprika’s, klavers, klokjesbloemen. Neem deze soorten ook mee in het beplantingsplan. Daarnaast zijn er ook soorten planten van vogels, vleermuizen, vliegjes, kevers etc. voor hun bestuiving, zaad- en vruchtvorming.

Drinkwater uit de kraan

Smelt- en regenwater vult onze rivieren en bijvoorbeeld het IJsselmeer. Getransporteerd vanuit Andijk via buizen naar de duinen en door het zand gefilterd om aan onze groeiende behoefte aan schoonwater te voorzien. Geen noodzaak voor petflessen met bronwater maar wel een beetje ruimte voor de kwel- en seizoenfluctuaties. Drinkwaterkwaliteit is niet nodig voor bewatering van de tuinen.

Water voor beregening van gewassen en planten in openbaar groen en tuinen

Waterberging kan ook vele schaalniveaus plaatsvinden. Meanderende beken, waterbekken, wadi’s, gescheiden regenwaterafvoer naar openwater in plaats van rioleringssystem belasten, watertank of ton voor opvang regenwater. Dat naast een wortelstructuur, mollen, regenwormen en bevers eigenlijk de ingenieurs zijn die zorgen dat water anders wegloopt en wordt vastgehouden? En wist je dat je planten regenwater het lekkerst vinden? Dat 50 meter heg 350 m³ water kan vasthouden?

Temperatuur regeling

Wist je dat bomen, struiken, maar ook de kruidlaag water vasthouden, voor vertraging van verdamping zorgen in de grond, tegen en op onze gebouwen. Dat de insecten van die variatie op kleine schaal blij worden maar jij ook als je bij een hittegolf onder een boom zit en het daar 15 graden koeler blijkt te zijn door de verdamping. Zo houden we ook ons stedelijk gebied leefbaar voor jou en de dieren. Van klein tot groot want een vogel die geen zaden of insecten kan vinden heeft niets te zoeken in de stad. Slim groen plaatsen laat je optimaal gebruik maken van deze ecodienst.

Leefbare stad

Wist je dat groen bijdraagt aan onze beleving zodat we ergens een wandelingetjes kunnen maken, op een bankje kunnen zitten of een balletje trappen. Al onze zintuigen dragen net als die dieren bij voor het welzijn of zelfs de voortplanting. Waar zijn de aantrekkelijk ruikende partners of eten te vinden? Bloesem kunnen ruiken, met de blote voeten door het gras of zand kunnen rennen.

Gezonde lucht

Wist je dat groen bijdraagt aan onze fysieke en mentale gezondheid wordt steeds meer erkent en voorgeschreven door artsen en verzekeringen. Minimaal 3 keer per week een half uur flinke inspanning maar ook draagt het groen daadwerkelijk bij aan de zuiverheid van de lucht die wij inademen. Groen zorgt niet alleen voor zuurstof maar ook een filter voor schadelijk fijnstof. De ene plant is daar nog meer in gespecialiseerd dan de andere. En iedere plant heeft weer een scala aan specialisten die daarvan afhankelijk zijn.

Sociale cohesie

Gezamenlijke doelen verbindt en voorkomt sociale isolatie. Dat werkt zo in een bijenkorf maar ook in een wijk. Een tegelrand eruit van de stoep betekent dat men van 3 hoog ook samen met 2 hoog en de begane grond aan die groenstrook kan werken. Een groenvak adopteren van de gemeente voor het verbouwen van groente verbindt ook verschillende culturen. Maar ook dat iedereen erbij hoort. We zijn allemaal uniek en iedereen kan ergens nuttig voor zijn en zijn of haar talenten voor inzetten.

Educatie

Zo leren we van elkaar. Sommige migranten nemen kennis mee naar de buurt of volkstuin over gewassen die het in een droger en warmer wordend klimaat wel doen. Leren de kinderen in een schooltuin dat voedsel niet door de supermarkt wordt gemaakt maar verzorgd moet worden en tijd nodig heeft om te groeien. En wanneer het seizoen is om iets te eten. Ondertussen vormt dat stukje groen ook weer ruimte voor de natuur en waterberging.

Dag- en nacht

Het leven is gebaseerd op een dag- en nachtritme. Zo ontkiemen vele zaden bij een bepaalde daglengte, hebben de vele soorten hun eigen niche, denk aan de roofvogels die overdag jagen, zwaluwen aan het einde van de dag en de uil in de nacht. Die hebben hun eigen beschikbare tijd nodig om aan voedsel te komen. Als de mens de dagen verlengt door veel verlichting beïnvloeden wij dat systeem en het voortbestaan van die soorten. Daarnaast is het voor ons eigen slaapritme ook beter niet blootgesteld te worden aan fel licht (schermpjes lampen) voor een geslaagde rustperiode.

Dus hierbij kunnen we de dag van de biodiversiteit afronden met deze tips: Leg die telefoon aan de kant, ga naar buiten, sta even ergens wat langer stil en laat je verrassen. Geniet van wat deze dag de biodiversiteit te bieden heeft!

Vragen over meer biodiversiteit?

Neem vrijblijvend contact op met Lonneke Klein-Aarts,

Adviseur

Groene en gezonde bedrijventerreinen

Grijs, asfalt en beton, dat is wat je veel ziet op bedrijventerreinen.
Een aantrekkelijke, inspirerende werkomgeving? Kan beter!

Vergroenen is een duurzame, toekomstbestendige oplossing. Een groen bedrijventerrein draagt bij aan de biodiversiteit, natuur en de bestendigheid tegen wateroverlast, maar ook aan de gezondheid en productiviteit van de werknemers. Kom in actie!

Voordelen van groen

Het toepassen van meer groen kent veel voordelen:

  • Toekomstbestendig: het terrein is bestand tegen klimaatuitdagingen als hitte, wateroverlast en droogte. Bomen en struiken zorgen voor een betere waterberging. Groen beperkt in de zomer de hitte in en rondom gebouwen, een natuurlijke airco! Denk bijvoorbeeld ook eens aan een groen dak.
  • Uitzicht op groen en planten verbetert het concentratievermogen van medewerkers, het geeft een prettig werkklimaat. Natuur en groen verlagen stress en nodigen uit om te bewegen. Groen verbindt, en zorgt voor contact met collega’s, bijvoorbeeld tijdens het lunchommetje.
  • Meer groen heeft een positief effect op de biodiversiteit, door verschillende inheemse planten, heesters en bomen te laten groeien, voelen bijen, insecten en vlinders zich ook meer thuis. Groen helpt tegen de verzuring van onze bodem.
  • Verhoogde esthetische waarde. Meer groen maakt een terrein aantrekkelijk als vestigingslocatie.

Voorbeelden ter inspiratie

HOEK heeft diverse kleinschalige voorbeelden uitgewerkt, denk aan een circulaire ruiltuin, een ontmoetingsplek voor collega’s, verticaal groen ,een inheemse heg of een snoeptuin.

" Pluk je tomaatje of komkommer zo uit de snoeptuin en maak je lunch compleet. "

- -

collage bijentelling

Je vindt deze uitgewerkte voorbeelden in de speciaal gemaakte flyers. Denk ook eens aan een lunchommetje met collega’s, het liefst mét uitleg van een beplantingsexpert. Een ommetje is gezond én je steekt er iets van op. Bij HOEK zelf is er bijvoorbeeld jaarlijkse deelname aan de bijentelling en tellen we tijdens de lunchpauze. Werk in kleine stapjes, is het advies.

Subsidiemogelijkheden Zuid Holland

Gebruik deze voorbeelden en ga aan de slag met je eigen bedrijventerrein. Het team van HOEK denkt graag met je mee. Provincie Zuid-Holland zet in op het duurzamer en aantrekkelijker maken van bedrijventerreinen. Hier vind je de diverse subsidiemogelijkheden: www.ivn.nl/subsidie-groene-bedrijventerreinen

Lees verder op de website van IVN over de miljoenenimpuls:
Miljoenenimpuls voor groene bedrijventerreinen | IVN

HOEK bundelt de krachten met IVN Natuureducatie, Omgevingsdienst West-Holland, Bijenlandschap. Doe jij mee?

Advies over het vergroenen van jouw werkomgeving?

Plaats een inheemse heg

Lekker in het zonnetje uit de wind in je achtertuin

SDG-15

Stel je voor dat jouw keuze voor een inheemse haag in plaats van een schutting bijdraagt aan behoud van long- en biodiversiteitsfunctie van de Amazone, grote wouden in de Baltische staten of Rusland.  Dat je lokaal waterberging kunt regelen door de afvoer van een regenpijp onder haag te laten uitkomen en biodiversiteit (SDG 15) kunt herstellen en bevorderen.

Inrichtingsvraagstukken

Nederland staat voor grote inrichtingsvraagstukken. Belangrijk is dat we daar de elementen leefbaarheid met alle relevante aspecten in meenemen. Niet alleen voor jezelf maar voor alles wat er leeft. Denk aan luchtzuivering, welzijn, veiligheid, waterberging, duurzaamheid; allemaal onderwerpen die ons en onze omgeving raken.

Natuurlijke oplossingen

HOEK gaat daarom in de komende tijd infographics delen van natuurlijke oplossingen. Gewoon even alle feiten op een rij. Zo sluit je bijvoorbeeld beslagen ten ijs aan bij overleggen of het nu over natuur inclusieve inrichting van een nieuwbouwwijk, wateropvang richting een tunnel, vergroening van oude stadswijken of gewoon een kennismaking met de nieuwe buren betreft. Uiteraard helpen de specialisten van HOEK je graag verder. Bekijk de pdf:  Infographic Inheemse hagen jan 2022

Laten we 2022 het jaar maken waar wij samen het verschil gaan maken. De winter is rustperiode van planten en het moment waarin je het verschil kan maken. Met inheems plantgoed. De keuze is reuze er zijn over de 30 soorten om uit te kiezen. Hoe mooi zou het zijn als men over 600 jaar kan zeggen, deze heg is ooit door (vul je naam maar in) geplaatst. Dat is nog eens een duurzame erfenis achterlaten voor de toekomstige generatie.

Inheemse haagsoorten

Kies bijvoorbeeld voor de inheemse versie van de volgende soorten:
Meidoorn, Sleedoorn, Hagedoorn, Wegedoorn, Taxus baccata, Gelderse roos, Egelantier
Veldesdoorn, Inheemse hulst, Kornoelje (inheems), Wilde appel, Wilde pruim, Wilde kers
Aalbes, Wilg, Haagbeuk, Wilde gagel, Lijsterbes, Inheemse vlier, Hazelaar, Mispel, Wilde roos, Wilde liguster

Tip: wanneer je om de 15 m een boom laat uitgroeien vergroot dat de biodiversiteitskansen. Dat betekent één soort uit bovenstaande opsomming laten uitgroeien boven de haag of bijvoorbeeld een inheemse eik, es of linde laten groeien.

Interessante links

Hedgerow planting: answers to 18 common questions
Hedgeucation Leaflet
Hedge guide

Wil je eens verder sparren?

Neem vrijblijvend contact op met Lonneke Klein,

Adviseur natuurontwikkeling

Welke oplossing vind jij vandaag in de natuur?

“Vandaag is het de internationale dag voor de biodiversiteit. En vieren wij de schoonheid en het vernuft dat de natuur ons aanreikt. Hoe voelt het wanneer je aan het einde van de dag kan zeggen: Ik heb een steen bewogen. Van één steentje dat gaat rollen totdat een lawine in beweging komt. Ik ben trots als wij samen iedere dag een stapje verder komen.

Voor mij is elke dag zo een dag. Ik heb namelijk het geluk iedere dag met biodiversiteit bezig te kunnen zijn. Bij HOEK werk ik binnen een team aan de bestrijding van de Japanse duizendknoop. Misschien denk je bij bestrijding: Word je daar vrolijk van? Ja zeker!

  1. Omdat een soort soms dominant is en alle ruimte opeist ten koste van de voedingsbron van andere planten, insecten en dieren. In biodiversiteit is geen ruimte voor dominantie; wél voor alles wat leeft. Zo werken we iedere dag aan ruimte voor die andere soorten, binnen HOEK en samen met onze partners.
  2. Sinds maart heb ik hele mooie inspirerende gesprekken gevoerd met collega’s intern, en met onze partners als Griffioen, Heem, JUBHolland, WUR, RANOX, NatuurPro en gemeente Amsterdam over wat biodiversiteit voor hen betekent. De puzzelstukjes die dat oplevert, kan HOEK verbinden tot een totaalplaatje.
  3. Wij zoeken naar oplossingen met een duurzame toekomst. Het verduurzamen van processen, spelen met de elementen die we op een locatie tegenkomen, de dieren, de zon en het water. Benieuwd hoe wij die gaan inzetten? Blijf HOEK volgen; er komen uitdagende projecten aan!

En, welke steen breng jij vandaag in beweging?”kruidenkaart bonte berm

 

Ik hoor het graag, hartelijke groeten Lonneke

Neem vrijblijvend contact op met Lonneke Klein,

Adviseur natuurontwikkeling

 

Vlinders en biodiversiteit

Op 6 maart 2021 werd de jaarlijkse dag van de Vlinderstichting georganiseerd. Nieuw bij HOEK is adviseur natuurontwikkeling en invasieve soorten, Lonneke Klein. Zij volgde deze dag online.

Lonneke: “Interessant is dat de gegeven presentaties per stuk en trend per vlindersoort in een rapport kunnen worden terug gelezen en gedownload.”

De belangrijkste bevindingen die van invloed zijn op de aantallen en soorten vlinders.

  1. Stikstofdepositie in natuurgebieden:Stikstof heeft invloed op de soortensamenstelling van de flora en vervolgens de fauna. Bij graslanden is bijvoorbeeld vaker sprake van dominante grassen en verruiging. Dan groeien sommige planten harder, deze zijn soms nog wel voedzaam voor de rups, maar problematisch zodra die een vlinder wordt. Voor de vlinder noodzakelijke, waard- en nectarplanten zijn namelijk verdrongen of van mindere kwaliteit.
  2. Klimaatverandering
  3. Verdroging (warme zomers van 2018 en 2019 hadden effect op de rupsen)

Soorten vlinders

biodiversiteit HOEK aDe soorten vlinders die vroeg in het voorjaar vliegen hadden afgelopen jaren geen last van de droge zomers en ook de bossoorten deden het relatief goed. De soorten vlinders die leven in hakhoutbos, op open plekken en in een natte omgeving hebben het moeilijk. Door de opwarming trekken soorten die voorheen meer in het Zuiden leefden meer naar het Noorden. Alle soorten opgeteld zijn aantallen vlinders vanaf 1992 gehalveerd. Wat betreft de motten, tegenwoordig nachtvlinders genoemd zijn het aantal waarnemingen toegenomen.

Goede omstandigheden voor rupsen

De meeste soorten waaronder nachtvlinders overwinteren als rups in de strooisellaag. Door het blad te laten liggen in de borders van de tuin bevorder je het overwinteren, vocht vasthouden en voeding voor je bodem. Je ziet dan onder andere de merels regelmatig zoeken naar een sappige rups in de winter. De nachtvlinders zijn afhankelijk van de beschikbaarheid van kruidenrijke graslanden, maar daar kunnen bloemrijke inheemse bermen ondersteuning aan bieden.

Cruciale rol

SDG-15De rol en wijze van werken van hoveniers en groenvoorzieners is cruciaal. Zo is bijvoorbeeld voor het herstel van bloemrijk gras de wijze van beheer het belangrijkst. Sinus maaien op de juiste momenten en verschralen dragen bij aan de biodiversiteit. Het HOEK team heeft verschillende medewerkers getraind en geschoold op gebied van Flora en Fauna en samen met adviseur natuurontwikkeling Lonneke Klein en ecologisch adviseur Wim Grootendorst werken zij dagelijks aan biodiversiteit en aan SDG 15 Leven op het land.

Kennismaken met Lonneke?

Neem vrijblijvend contact op met Lonneke Klein,

Adviseur natuurontwikkeling en invasieve soorten

Vakmanschap op Noordwijkse Golfclub

Maandagochtend 24 augustus om 07:00 uur startten zes vakmannen van HOEK op de Noordwijkse Golfclub. Samen hebben zij één doel: het groot onderhoud uitvoeren aan de fairways van de golfclub binnen een week. Op deze manier hebben leden van de golfclub zo min mogelijk last van de werkzaamheden. Het belooft een drukke week te worden met het uitvoeren van de verschillende weersgevoelige werkzaamheden op de 12 hectare fairways.

Groot onderhoud

Het golfterrein van de Noordwijkse Golfclub bestaat uit achttien holes. Het HOEK-team startte op de eerste negen holes. De overige negen holes konden op deze manier in gebruik blijven. De werkzaamheden bestonden, in de juiste volgorde, uit verticuteren (2 cm diep), vegen, borstelen, blazen, bezanden met 150 m3 fairwayzand, nog eens borstelen en doorzaaien van de fairways. Iedere onderhoudsmaatregel vormt een belangrijke schakel in het gehele proces, waarbij neerslag een storende factor is die direct invloed heeft op de voortgang en planning. Continu zijn 5-6 machines actief. Alles moet daarom kloppen: goed onderhouden en functionerende machines, de juiste man op de juiste plek, passende logistiek inzake aan- en afvoer van materialen en continu afstemmen en schakelen met het oog op het veranderende weer. Vorig jaar september stond HOEK voor dezelfde uitdaging en kwam de opgedane ervaring dit jaar goed van pas!

Beschermd natuurgebied

SDG-15

Het groot onderhoud bij de Noordwijkse Golfclub is een goed voorbeeld van duurzaam ontwikkelingsdoel nummer 15: Leven op het land. Het golfterrein ligt namelijk in een Natura 2000-gebied, ofwel een beschermd natuurgebied. Het HOEK-team bewaakt naast het uitvoeren van de werkzaamheden de natuurlijke leefomgeving van beschermde plant- en diersoorten en de biodiversiteit van het gebied.

Teamwork

De vakmannen van HOEK waren die week dagelijks van 07:00 uur tot 20:00 uur op de Noordwijkse Golfclub te vinden. ‘Mooi om te zien is dat iedereen ervoor gaat om de klus samen in één week rond te krijgen. Daar is samenspel en betrokkenheid voor nodig’, benoemt de projectleider. Iedere dag stond er om stipt 17:30 uur een warme hap klaar voor het team in de speciaal geplaatste coronaproof partytent. Na de schaft ging het team nog een paar uur verder met het groot onderhoud. Vrijdagmiddag behaalde het HOEK-team het gezamenlijke doel. De fairways waren weer klaar voor gebruik. Fantastisch teamwork!

Meer informatie?

Neem vrijblijvend contact op met Ronald Zuijdendorp,

Regiomanager Voorhout

Kleur en biodiversiteit in een stedelijke omgeving

Acht maanden kleur en meer biodiversiteit in de openbare ruimte? Omwonenden die volop genieten van kleur, het seizoen beleven en insecten en vlinders die rond vliegen? Start de aanleg van De Bonte Berm. Het najaar is uitermate geschikt voor de aanleg van zowel bloembollen als heemvegetatie. Dit resulteert in het voorjaar in een kleurrijke berm.

Biodiversiteit

In de stad staat de biodiversiteit onder druk door de vaak sobere inrichting van de buitenruimte, efficiënt en traditioneel beheer en versteende tuinen waardoor groen verloren gaat. Een rijk insecten- en dierenleven begint bij gevarieerd groen. Vooral bomen, bloembollen, heesters, kruiden en (vaste) planten die bestuivende insecten aantrekken, zijn belangrijk voor de biodiversiteit. Ze zijn een belangrijke schakel in het ecosysteem. De planten en de insecten zijn op hun beurt een voedselbron voor vogels en andere dieren.

Om de biodiversiteit te vergroten én een lange bloeitijd te garanderen is het concept De Bonte Berm ontwikkeld. Binnen dit concept worden de krachten van één-, twee en meerjarige (inheemse) zadenmengsels van HEEM gebundeld met een op maat samengesteld bloembollenmengsel van JUB Holland. (voorheen bloembollenbedrijf Jac. Uittenbogaard & Zonen) Dit zorgt voor een vegetatie met een lange bloeitijd, een grotere biodiversiteit en extensief, ecologisch onderhoud. Tevens wordt met deze combinatie de seizoen beleving versterkt.

Samenwerking

Heem zuidervaart

HOEK is al jaren partner van HEEM. Het bloemenlint Zuidervaart in Zaandam is een mooi voorbeeld van succesvol toegepaste, heemvegetatie. Inmiddels heeft HOEK dit project voor het tweede jaar in beheer. Het toevoegen van JUB Holland en andere uitvoerende partners in de vorm van het Bonte Berm concept is een krachtige aanvulling op de bestaande samenwerking. De eerste ‘Bonte Berm’ projecten worden voorbereid om de mengsels te gaan planten.

SDG 17: partnerschap om doelstellingen te bereiken

Door specialiteiten, kennis en krachten van verschillende partijen te bundelen, vorm je een team van experts van ontwerp tot uitvoering en beheer met landelijke dekking. Het team heeft een gezamenlijk doel; het vergroten van de biodiversiteit.

 

 

 

 

Heeft u ook interesse in een Bonte Berm in uw omgeving?
Neem contact op met HOEK of kijk op www.debonteberm.nl voor extra informatie, gerealiseerde projecten en interessante downloads.

Interesse in een Bonte Berm?

Neem vrijblijvend contact op met Lonneke Aarts,

Adviseur natuurontwikkeling

Elkaar ontmoeten in de Reimerswaalbuurt

HOEK voert, met aangepaste werkwijze, werkzaamheden uit voor een wooncomplex in de Reimerswaalbuurt in Amsterdam Nieuw-West in Osdorp.

Het wooncomplex bestaat uit twee flatgebouwen met daartussen een grote gemeenschappelijke tuin voor alle bewoners. In overleg met Ymere is een ontwerp gemaakt om de tuin van het wooncomplex te verbeteren. Het doel: het creëren van meer activiteit tussen bewoners door elkaar te ontmoeten in de tuin.

Elkaar ontmoeten

De reeds bestaande moestuinen in de gemeenschappelijke tuin heeft HOEK opgeknapt. Daarnaast is een deel van de tuin met nieuwe moestuinen ingericht. Deze nieuwe moestuintjes worden voorzien van water door, een door zonne-energie aangedreven, waterpomp. Met het oog op het creëren van een ontmoetingsgelegenheid krijgt de gemeenschappelijke tuin daarnaast een schuurtje en een ontmoetingsplein. Ook heeft HOEK enkele terrassen van bewoners, die grenzen aan de gemeenschappelijke tuin, opnieuw bestraat. Voor het tegelwerk in de gemeenschappelijke tuin hergebruikt HOEK tegels die vrijkomen uit aangrenzend terrein.

Voorjaar

Het voorjaar is begonnen en dat is te zien in de Reimerswaalbuurt. In de gemeenschappelijke tuin zijn een aantal vleugelnootbomen te vinden. Deze zijn vakkundig gesnoeid en zullen in mei volop bloeien. Tussen de terrasjes van de bewoners en de gemeenschappelijke tuin plant HOEK stroken van vaste, bloeiende planten. Dit zorgt voor een vrolijke aanblik en vergroot de biodiversiteit. Binnenkort gaat HOEK zaaien en hekjes plaatsen om de terrassen van de bewoners. Het startschot voor de bewoners om volop gebruik te gaan maken van de tuin!

Ook de tuin van uw complex aanpakken?

Neem vrijblijvend contact op met René Bakker,

manager Verkoop

Uitnodiging: Kennismiddag ‘Aan tafel bij HOEK’ over Golf- en sportveldbeheer

Donderdag 1 november nodigt HOEK u, in het kader van haar 75 jarig bestaan, uit voor een interactieve kennismiddag over ontwikkelingen op het gebied van natuurlijk golfbaan- en sportveldbeheer.

Heeft u interesse in het proces van licht & lucht, bodem, levenskracht, ecologie, praktijkervaringen en meer…

Natuurkracht op golfbaan en sportveld

 

Laat u trakteren op een compleet voor u verzorgde middag met inspirerende sprekers, kennisuitwisseling en een ‘meet & greet’ op vestiging Voorhout.

Wij zien u graag aan tafel op 1 november a.s.!

 

André Hoek

Aanmelding

Meld u aan via email: info@hoekgroen.nl
Let op het aantal plaatsen is beperkt. De focus van de middag ligt op kennisdeling en interactie, om die reden zijn er maximaal 30 inschrijvingen mogelijk.

Locatie: Vestiging Voorhout, Loosterweg 39a
Tijd: 12.30 – 17.00 uur

 

 

 

 

Sprekers

Ronald Buiting
Ronald is sinds 1992 eigenaar van Buiting Advies bv (www.buiting.nl). In de afgelopen 26 jaar heeft het bureau (9 medewerkers) aan honderden projecten in Nederland en ook daar buiten gewerkt. Een deel van het advieswerk richt zich op het renoveren van historische parken en het ecologisch begeleiden van ruimtelijke ontwikkelingen. Sinds 2005 is Ronald tevens betrokken bij het beheer van een groot aantal gerenommeerde golfbanen in Nederland, België en Duitsland. Hij richt zich daarbij op het vergroten van de esthetische kwaliteit en het verhogen van de natuurlijkheid. Op dit moment besteed Ronald veel aandacht aan de implementatie van de Green Deal Sportvelden. Daarbij gaat om het organiseren van voldoende ‘licht & lucht’ rond greens en tees, maar ook om het voorkomen van negatieve effecten, zoals wortelgroei of regendrup uit overhangende kronen. Want alleen als dat goed wordt georganiseerd is chemievrijbeheer in combinatie met een optimale speelkwaliteit mogelijk.

 

Ecologie als bondgenoot
De bijdrage van Ronald richt zich tijdens deze kennismiddag op een ander belangrijk onderwerp binnen de Green Deal Sportvelden. Belangrijke vraag is namelijk hoe de bestrijding van schadelijke insecten moet worden ingevuld op het moment dat de inzet van chemie vanaf 2020 wordt verboden? Hoe gaan we dan om met emelten en engerlingen, maar ook met een nieuwe, sterk in aantal toenemende soort als de processierups? De oplossing moet worden gezocht in het ontwikkelen van een zo rijk mogelijk ecosysteem in de direct omgeving van het sportcomplex. Ronald gaat in op de vraag hoe dat het beste, op zowel sportvelden als golfbanen, kan worden aangepakt. Daarbij besteed hij veel aandacht aan de praktische uitvoering, zodat u als beheerder morgen direct met de ontwikkeling van zo’n ecosysteem aan de gang kunt gaan! Eindconclusie: ecologie als duurzame bondgenoot is de enige oplossing!

Heeft u zich al aangemeld?

Drie buizerdhorsten geplaatst

Afgelopen vrijdag zijn er in samenwerking met bureau Stadsnatuur en de boomspecialisten van HOEK drie buizerdhorsten (kunstnesten) in het Rotterdamse havengebied geplaatst.

Havennatuur

De Buizerd is een vogelsoort waarvan de nesten jaarrond beschermd zijn. In het Rotterdamse havengebied zijn relatief weinig bomen en deze zijn dan ook vaak favoriet als broedplaats. Soms moeten er bomen worden gekapt vanwege de aanleg van infrastructuur of een leiding, waardoor een bestaande nestlocatie verdwijnt. Het Havenbedrijf heeft hiervoor wettelijke toestemming, onder voorwaarde dat er voldoende alternatieve broedgelegenheid wordt gecreëerd in de omgeving. Omdat het jaren duurt voordat nieuw geplante bomen hoog genoeg zijn, of bestaande bomen bijvoorbeeld een geschikte tak missen om er een nest in te kunnen bouwen, kan het plaatsen van kunsthorsten de vestiging van buizerds bespoedigen.

Hand gevlochten

Een voordeel van de hier gebruikte hand gevlochten kunsthorsten is dat deze een stuk steviger zijn dan natuurlijke nesten en minder gauw uit een boom waaien in het open en daardoor altijd winderige havengebied. Diverse vergelijkbare kunsthorsten (gemaakt door Gré ter Woord) zijn elders in Nederland succesvol in gebruik genomen door buizerdparen.

Met dank aan Garry Bakker, ecoloog van Bureau Stadsnatuur uit Rotterdam voor de extra toelichting en beeldmateriaal.

Meer informatie?

Neem vrijblijvend contact op met Ronald Zuijdendorp,

Regiomanager Voorhout

Leerlingen planten Tiny Forest in Almere Poort

Op dinsdag 28 november plantten de leerlingen van groepen 3-4, 5-6 en 7-8 van basisschool De Kleine Wereld de eerste Tiny Forest van Flevoland in Almere Poort.

De kinderen gingen ondanks fikse regen- en hagelbuien met veel enthousiasme aan de slag en plantten een fiks aantal boompjes, onder begeleiding van leerkrachten, ouders, buurtbewoners en onze hoveniers. Wethouder Tjeerd Herrema onthulde een informatiebord over het Tiny Forest en plantte samen met de kinderen een hulst.

In totaal zijn 600 diverse soorten struiken en bomen geplant als Ruwe iep, Zomereik, Fladderiep, Lijsterbes, Meidoorn, Wilde appel, Wilde peer, Hulst, Vuilboom en heesters als Gelderse roos, Hazelaar, Hondsroos, Liguster, Rode kornoelje, Vlier, Zwarte bes en Venijnboom.

Natuur dichtbij

“Het bos verdwijnt steeds vaker uit de stad. Wij willen vanuit IVN via een Tiny Forest de natuur weer naar de mensen brengen,” zegt Ilse Suijkerbuijk van IVN Flevoland.
Het Tiny Forest in Almere Poort is drie keer zo dicht beplant als een normaal bos. “Normaal plant je één boom per vierkante meter, wij planten hier drie per vierkante meter. Daardoor groeit het veel intensiever en heb je binnen een veel kortere termijn een groot bos.”

Grondbewerking

HOEK heeft voorafgaand aan het planten de grondbewerkingen uitgevoerd: de grond is 80 cm diep gespit en gemengd met stro om de zware kleigrond luchtiger te maken. Ook heeft HOEK tijdens het planten de leerlingen begeleid en uitleg gegeven. Na het planten is de grond afgedekt met stro om onkruidgroei te beperken. Rondom is een hek geplaatst met hulp van leerlingen van Aeres VMBO Almere.

De leerlingen kijken uit naar hun snel dichtbegroeide bos vol biodiversiteit. Een Tiny Forest draagt tegelijkertijd bij aan een vergrote waterberging en een betere luchtkwaliteit. Meer natuur in de buurt bevordert de gezondheid werkt vermindert stressgerelateerde klachten. Het prikkelt de nieuwsgierigheid en biedt mensen de kans om de natuur in de eigen leefomgeving te (her-)ontdekken.

Aantrekking

Een Tiny Forest is een snelgroeiend klein bos ter grootte van een tennisbaan. Dit bos kent een hoge biodiversiteit met vlinders, vogels, bijen en kleine zoogdieren. Buurtbewoners en scholen worden nauw betrokken bij de ontwikkeling. Het is het een prettige, gezonde en leerzame ontmoetingsplek in de natuur voor alle gebruikers. Na Zaandam, Utrecht en Delft heeft nu ook Flevoland haar eerste Tiny Forest in Almere Poort. Kijk voor meer informatie op de website van IVN.

Een Tiny Forest in je eigen buurt?

Natuur & recreatie voor VVE Kijkduinpark

In 2015 is Hoek gestart met het dagelijks onderhoud voor opdrachtgever VVE Kijkduinpark. Het vakantiepark in Den Haag ligt aangrenzend aan duingebied, strand en beschermde natuurgebieden. Op basis van een 5-jarig contract worden werkzaamheden uitgevoerd zoals zwerfvuil ruimen, maaien, beplantingsvakken maaien en heesterbeplanting snoeien.

De VVE van het vakantiepark heeft de wens uitgesproken om het park gefaseerd om te vormen naar een park dat past bij de omliggende natuur. Ieder jaar wordt budget gereserveerd om dit te kunnen realiseren. Zo zijn recentelijk wadi’s gegraven en bomen (de ‘wijkers’) gekapt.

Flora & natuurontwikkeling

Het opgestelde bedrijfsnatuurplan vormt de leidraad van het onderhoud. Centraal staat het stimuleren van oorspronkelijke flora & natuurontwikkeling. In het plan wordt de overgang van duinpark aan zee naar overgangsgebied tussen duin en bos verder uitgewerkt in diverse sferen. Essentieel daarbij is de afwisseling van beplantingen binnen de sferen wat de ecologische-, belevings- en recreatieve waarde van het park ten goede komt.

Ruimte voor biodiversiteit

De esdoorns op het park zijn tientallen jaren geleden geplant om snel volume en vulling te geven. Door onjuist beheer zijn de esdoorns zo groot gegroeid, dat in grote stukken van het park een gesloten kronendak is ontstaan, waardoor de heesters en kruidenvegetatie nagenoeg zijn verdwenen. Om transparantie en daglicht in de bosstroken te krijgen, overlast te verhelpen en de onderste & middelste groeilaag weer tot leven te brengen, zijn in maart kapwerkzaamheden uitgevoerd. Dit heeft een positief effect op de biodiversiteit en flora & fauna. Een vervolgronde van kapwerkzaamheden staat, in goed overleg met betrokken partijen, begin 2016 gepland.

Acties & Resultaten

De heesterbeplanting is flink gesnoeid om overhangend groen tijdens de zomerperiode te voorkomen. De waterbeheersing op het park is aangepakt met de aanleg van drainage om met name de wateroverlast bij heftige regenval in de lagere gedeeltes van het park te voorkomen. Op verschillende plaatsen zijn verbindingen gemaakt met de onderliggende zandlaag. Het water vanuit de drainage wordt zo snel mogelijk afgevoerd naar de ondergrond. Met het groeiseizoen in volle gang zullen de komende tijd de maaiwerkzaamheden worden uitgevoerd.

De eerste resultaten van de werkzaamheden en het aangepaste onderhoudsbeleid zijn al goed zichtbaar. Hoek Hoveniers laat de kruiden in het park groeien wat een natuurlijk en kleurrijk beeld geeft. De villa-eigenaren zijn zo enthousiast dat diverse eigenaren hun tuin ook hebben laten aanpassen met de aanleg van duinen en passende beplanting.

Meer informatie over dit project?